Tibbiyot instituti talabalari uchun

15.6. Murdani sud tibbiyoti usulida tekshirish
15.6.1. 
Murdani sud tibbiyoti usulida tekshirish vazifalari va shartlari
Militsiya organlari faoliyatida, taxminiy qidiruv ishlari yoki sud jarayonida 
o’limning sababi va boshqa odam o’limi bilan bog’liq qator savollar to’g’ilganda 
murdalar sud tibbiyoti tekshiruvidan o’tkaziladi.
Quyidagi hollarda murdalarni sud tibbiyoti ekspertizasidan o’takaziladi:
1. Agar odam kasalxonaga keltirilganga birinchi 24 soat ichida o’lib qolgan 
bo’lsa va unga tashxis qo’yilmagan taqdirda.
2. Agar bemorning qarindoshlari uni noto’g’ri va kechikib davolaganligi, 
noto’g’ri operatsiya qilishligi tufayli o’lib qolganligi haqida tergov va sud 
organlariga yozma ravishda shikoyat qilganliklari natijasida.
3. Agar bemor kasalxonada va undan tashqarida to’satdan o’lib qolgan 
bo’lsa yoki to’satdan o’limga shubha tug’ilganda.
4. Qaerda yoki qachon o’lganligidan qat’iy nazar zo’raki o’lim sodir 
bo’lganda yoki shunga shubha tug’ilganda.
5. Noma’lum odamlarning o’ligi, uning qaerda o’lganligi yoki o’limning 
sababidan qat’iy nazar.
6. Yangi tug’ilgan chaqaloqlarning murdasi, agar ularni onasi tomonidan 
o’ldirilganligiga shubha tug’ilsa yoki tug’ruqxonada bola tug’ilayotganda noto’g’ri 
yordam ko’rsatganligidan bola o’lib qolganligi to’g’risida sud va tergov 
organlariga yozma ravishda shikoyat qilinganda chaqaloq murdasini sud 
tibbiyotida tekshirish uchun jo’natiladi.
Kasalxonada har xil kasalliklardan o’lgan barcha kishilarning o’ligi 
patologoanatomik tekshiruvdan o’tkaziladi. Bu asosan kasalxona bosh vrachining 
ko’rsatmasi bo’yicha klinik tashxisni, bemorni to’g’ri davolanganligini va tibbiy 
hujjatlarni holatini tekshirish maqsadida amalga oshiriladi.
Murdani patologoanatomik kesib ko’rish natijasida diagnostik, davolash va 
456

---

hujjatlarni to’lg’azishda yo’l qo’yilgan kamchiliklar kasalxonaning davolash-
nazorat komissiyasi yoki kliniko-anatomik konferentsiyasida muhokama qilinadi. 
Bu o’z navbatida vrachlarning malakasini oshirishda va davolash ishlarini 
yaxshilashda ko’maklashadi.
Murdani sud tibbiyoti usulida tekshirishning asosiy vazifalaridan biri tergov 
va sud organlarini qiziqtiruvchi savollardan biri o’limning sababini aniqlash 
hisoblanadi. O’limning sababi va holatiga bog’liq holda bu savollar juda xilma 
xildir. Bularga o’limni sodir bo’lish vaqtini aniqlash, tan jarohati xarakteri, 
mexanizmi yoki etkazilish usullarini bilish, voqea sodir bo’lish paytida 
marhumning holati (kasallik borligi, mastlik holati) va boshqalarni aniqlashlar 
kiradi. Kasalxonada o’lgan kishilarning murdasini sud tibbiyotida tekshirishda bir 
vaqtining o’zida xuddi murdani patanatomik tekshiruvdagi kabi yuqorida 
keltirilgan savollar echiladi.
Odatda murdani sud tibbiyotida tekshirishni surishtiruv yoki dastlabki 
tekshiruv organlari tayinlaydi. Ayrim hollarda, qaytadan ekspertiza o’tkazish zarur 
bo’lsa sud tomonidan tayinlaniladi. Surishtiruv va dastlabki tekshiruv organlari sud 
tibbiyoti ekspertizasini o’tkazish paytida qaror qabul qiladi yoki yozma yo’llanma 
beradi. Agar jinoiy ish qo’zg’atilgan bo’lsa faqat ekspertiza tergovchining qaroriga 
binoan o’tkaziladi.