Tibbiyot instituti talabalari uchun

9.3. Sanchuvchi vositalar bilan jarohatlanish
Sanchuvchi vositalarga tor cho’zinchoq shaklli va o’tkir uchli predmetlar 
kiradi. Ko’ndalang kesimining shakliga qarab, sanchuvchi vositalarning quyidagi 
turlari farqlanadi: o’tkir uchli tsilindrik va konussimon (bigiz, vilka, ignalar, mixlar 
va boshqalar) va uzunchoq piramida shaklidagi qirrali (ko’p qirrali nayza, uch 
qirrali o’tkir uchli ponasimon kichkina ensiz xanjar va boshqalar). Jarohatlanish 
hosil bo’lishi xarakteriga ko’ra uncha katta bo’lmagan o’lchamli uchi o’tkir, 
uzunchoq predmetlar (iskanja, istana va boshqalar) sanchuvchi vositalarga yaqin 
turadi. Ayrim sud tibbiyoti ekspertlari ularni sanchib kesuvchi vositalarga 
kiritadilar (Skopin I.V., 1960).
Sanchuvchi vosita tanaga to’qimalarni uzunasiga yorib va itarib kiradi. 
Buning natijasida sanchuvchi yara paydo bo’lib, uning uncha katta bo’lmagan 
kirish teshigi, yara kanali, ba’zan chiqish teshigi ham kuzatiladi.
Kirish teshigining shakli sanchuvchi predmetning ko’ndalang kesimi 
shakliga bog’liq bo’ladi (38-rasm). O’tkir uchli konussimon va tsilindrik shaklli 
predmetlar terida chiziqli yarachalar paydo qilib, ularning ochilishidan ular 
urchuqsimon, tsilindrik yoki oval shaklga yaqin turga ega bo’ladi. Bunday 
yaralarning uzunligi teridagi asosiy elastik tolalar yo’nalishi bo’ylab 
joylashganligini ko’rsatadi. Sanchuvchi vositalarning qirrali ta’sirida o’tkir uchlar 
bilan yirtilishi va tilanishi ko’zga tashlanadi va yulduzsimon yarachalar ko’rinadi 
(39-rasm).
Qirralari beshdan oshiq sanchuvchi predmetlar xuddi konussimon 
154

---

predmetlarga o’xshash ta’sir qiladi.
38- rasm. Sanchuvchi va sanchib kesilgan yaralarning shakli va 
ko’ndalang kesimi shaklining bir-biriga munosabati:
yuqoridagi qatorda – sanchuvchi predmetlarning