Tibbiyot instituti talabalari uchun

ko’ndalang kesimi;
o’rta qatorda – qirralari yaqinlashtirilgan yaralarning 
shakli;
pastki qatorda
– ochilgan yaraning shakli
Sanchuvchi-chopuvchi predmetlar ta’sirida hosil bo’lgan yara kirish teshigi 
o’sha predmetlarning ko’ndalang kesimi va o’tkir uchlari shaklini eslatadi. 
Masalan, otvertkalardan yara to’g’ri chiziqli, iskana ta’sirida esa yoysimon shaklda 
bo’ladi. Bu predmetlarning yonbosh yuzasi qirralari ta’sirida yaraning chetlarida 
ko’pincha bitta-ikkita yirtilgan joy ko’zga tashlanadi. Bunday yaralarning uzunligi 
teridagi elastik tolalarning yo’nalishiga emas, balki jarohatlanish vaqtidagi 
jarohatlovchi predmetning kesuvchi tomoni holatiga bog’liq bo’ladi.
39-rasm. Kiyimning jarohatlanishi (a) va uch qirrali arracha 
bilan urilganda hosil bo’lgan sanchuvchi yara (b)
155
а
б

---

Sanchuvchi yaraning qirralari tekis va silliq bo’lib, ba’zan hoshiyalanishi 
mumkin. Hoshiyalanishning aniq ko’zga tashlanishi sanchuvchi vosita 
qirralarining o’tkir uchi va qirralari o’tkirlik burchagiga bog’liq. Shuningdek, 
yonbosh yuzasining qanchalik silliqligining ahamiyati ham katta.
Yassi suyaklarning (kalla suyagi gumbazi, to’sh suyagi, kuraklar) 
jarohatlanishida suyaklarning tashqi plastinkasida hosil bo’lgan teshik o’zining 
shakli va o’lchami jihatidan yaralovchi predmetning ko’ndalang kesimiga to’g’ri 
keladi. Masalan, ayrim konussimon va o’tkir uchli tsilindrik predmetlar yassi 
suyaklarda yumaloq teshik qoldiradi. Bu teshik o’q otar qurollari teshigiga o’xshab 
ketadi. Ammo to’qima defektining va terida o’q otar qurollari kirish teshigiga xos 
boshqa elementlar yo’qligi, shuningdek yara kanalining xarakteri va unda o’qning 
yo’qligi to’g’ri tashxis qo’yishga ko’maklashadi.
Uncha katta bo’lmagan sanchuvchi vositalar bilan, masalan, igna bilan 
jarohatlanishda nuqtasimon shikastlanishlar bo’lganligi uchun ularni e’tiborsizlik 
bilan ko’zdan kechirilganda ba’zan topa olmasligi mumkin.