Tibbiyot instituti pediatriya kafedrasi «tasdiqlayman»

Laktoza. Ona sutining asosiy uglevodlaridan biri xisob-lanadi. U sutda va ayniqsa ona sutida yuqori kontsentratsiyada (oriz sutida 4%, yetuk sutda esa 7%) bo’ladi. Laktoza o’ziga xos ozuqa xisoblanib, fakat sut emizuvchi hayvonlarning bolala-rida aniqlangan. Lekin laktoza ko’pincha bolalik davrining yarmidan boshlab o’zlashtirilmaydi, shuning uchun laktoza saq-lovchi ozukd hazm jarayonida o’zgaripshar keltirib chikdrishi mumkin. Laktoza energetik talabning 40% ini qondira ola-di va boshqa vazifalarni ham bajaradi. U moddalarning glyu-koza va galaktozaga almashinishidan hosil bo’ladi, kaltsiy va temirning so’rilishini va ichak koloniyalarining hosil bo’li^ shini stimullaydi. Bu achitqi bakteriyalar me’da-ichak trak-tida kislotali muhitni hosil qiladi va boshqa patogen mik-roorganizmlar o’sishini to’xtatadi. Bu uglevodlar sigir suti-da aniqlanmagan. Soglom va emizikli bolalar najasida tiklanuvchi moddalar masalan, kandlarning bo’lishi harakter-lidir, ular kislotali muhitni ta’minlaydi va shu bilan pa-togen mikroorganizmlarning o’sishiga to’sqinlik qiladi. Lak-tozani birlamchi ko’tara olmaslik hollari kam uchraydigan turma anomaliya hisoblanadi. Parchalovchi enzimning bo’lmas-ligi, lakgozaning ichak bakteriyalari tomonidan bijgiishga olib keladi. Bu najasning kuchli kislotali bo’lib ketishiga olib keladi va ichak devorlarini zararlaydi. Natijada bolalar qornida ogriq, ko’piksimon suyuq ich kelishi yeki suvsiz-lanish kuzatilishi mumkin.
Vitaminlar. Ko’krak sutidagi vitaminlar deyarli hamma vaqg bola talabini qondira oladi, lekin ularning miqdori ona-ning ovqatlanishiga qarab o’zgarib turishi mumkin. Yorda eruvchi vitaminlar ona suti yirilishi va onaning parhezidagi yor miqdoriga qarab o’zgarib turadi. "A" vitamini sigir sutiga qaraganda ona sutida ko’p bo’ladi. oriz sutida esa 2 barobar ko’p. Bola rivojlanishinig ikkinchi yilida "A" vitamini-ning yetishmasligi ko’proq emizishdan erta chiqarilgan bola-larda qayd etiladi.
Turrukdan keyingi davrda "K" vitamini kontsentratsiyasi oriz suti va ertagi sutdan keyingi sutga qaraganda yuqoriroq bo’ladi. Lekin 2 haftadan keyin ichak florasi hosil bo’ladi va bolani "K" vitamini bilan ta’minlaydi. Oviz suti yoki ko’krak suti emmagan go’daklarda qon ketish xavfi tabiiy ovkdt-lantirishdagilarga kdraganda yuqori bo’ladi. Agar ona "E" vitaminini ko’p miqdorda iste’mol qilmasa ham,uning suti-da mazkur vitamin miqtsori bola talabiga javob bera oladi. "D" vitaminining mikdori kam (o’rtacha 0,15 mkg/YuOml) bo’ladi. Ko’p yillar davomida bu miqdor bola uchun kam hisob-langan bo’lsada, lekin ko’krak suti bilan emizilganlarda uning yetishmasligi kuzatilmagan. SHuningdek, "D" vitamini teri-da quyosh nurlari ta’sirida ham hosil bo’ladi. Uning yetish-masligi quyoshga kam olib chiqiladigan bolalarda va dengiz o’simliklari yoglarini kam iste’mol qiladigan ayollar va bo-lalarda aniqlanadi. Suvda eruvchi vitaminlar kontsentratsiyasi onaning ovqat ratsioniga qarab o’zgarishi mumkin. Bolalarda vitamin yetishmasligi ko’pincha yomon ovqatlanadigan onalar-da ham qayd etiladi.
Ko’krak sutvda "V₁₂" vitamini kontsentratsiyasi kam bo’lsa ham, uning biologik qiymati kattadir. Unda nikotin va as-korbin kislotalari mikdori sigir sutiga qaraganda yuqori bo’ladi. Ayrim vitaminlar yetishmaganda maxsus choralarni ko’llash zarur. Uzoq muddat homiladorlikdan saqlovchi voo italarni qabul qilgan onalar sutida "V₆" vitaminining yetish-masligi kuzatiladi. Buning oldini olish uchun ovqat ratsio-nini boyitish lozim.