Tibbiyot instituti pediatriya kafedrasi «tasdiqlayman»

Yog’lar. Ayrim jihatlarni hisobga olmagavda yetuk ona suti bola galabiga to’liqjavob bera oladi. Yog’mikdori og’iz sugida 2,0 g/100 ml, yetuk sutda 4—4,5 g/100 ml ga kadar ko’taryushshi mumkin. yor sutning eng o’zgaruvchi komponenti hisoblanadi. yor mikdorining kundalik ko’tarilishi asosan kech tongda va ieshindan keyin kuzatiladi. Emizish paytvda ham uning o’zga-rishi qayd etiladi. Sutda yog’ mikroskopik shariklar shaklida bo’ladi. 98% lipidlar sharchalarga yigilgan holda bo’ladi. Globula membranasi o’zida fosfolipidlar, steroidlar va oqsillarni saqlaydi. Ona suti yov tarkibi jihatidan ancha stabiddir va u deyarli bir xil — zanjirli, ko’p to’yinmagan yor kislotala-riga boy. Ular miya va mielinizatsiya uchun zarurdir. Ko’pgina ko’krak sutining o’rnini bosuvchi ozuqalar tarkibida bu yog kislotalari kam miqdorda yoki umuman yo’q. Sigir sugi qiska va urta zanjirli yog’ kislotalarining yuqoriligi bilan ajra-lib turadi. Ko’p to’yinmagan yog kislotalari orasida araxidon va linolin kislotalarining ahamiyati katta. Bolalik davri-da araxidon kislotasi asosiy hisoblanadi, chunki linolin kislotasinint araxidon kislotasiga aylanishi qiyin. Ona sutvda bu ikki yog’ kislotalarining miqtsori sigir sutiga k^ra-ganda 4 barobar qo’p. Prostoaglandinlar sintezi mana shu ikki yog kislotasi miqtsoriga bog’liq. Ular ko’pgina fiziologik funktsiyalarga ta’sir qiladi. Ona sut^i ko’p mikdorda prosto-aglandinlarni saqlashi mumkin, lekin uning o’rnini bosuvchi ozuqalarda proastoglandinlar yo’q. Ular me’da-ichak trak-tyda keng tarqalgan bo’lib, hujayralarning yetilishini tez-lashtiradi va shu tarzda hamma himoya mexanizmlariga ta’sir etadi. Agar glyukoza homila uchun quvvat manbai bo’lib xizmat qilsa, bola uchun esa yoglar shu vazifani o’tavdi. Ko’krak suti yoglari kunduzgi quvvatning 35—50% ini tashkil etadi. Pan-kreatik lipaza sekretsiyasi va o’t tuzlarining birikishi hali yetarli bo’lmagan paytda, bola yuqori yorli ozuqani iste’mol qila boshlaydi. Bu funktsiyalarning yetishmasligi qisman oriz va oshqozon lipazasi bilan to’ldiriladi, lekin ona suti li-pazasi o’rnini hech nima bilan to’ldirib bo’lmaydi. Bu enzim o’t tuzlari bilan birikib faollashadi va yoglarning o’zlashti-rish jarayoniga ta’sir ko’rsatadi. Ko’krak suti asosiy yog manbai bo’lgani holda, o’t tuzlari bilan stimullanuvchi lipaza, 2 soat ichida 30—40 % triglitseridlarning parchalanishiga ta’-sir ko’rsatadi. Bu ayniqsa chala tugilgan bolalarda yaqqolroq ko’rinadi, chunki ularda pankreatik lipaza va o’t tuzlari hosil bo’lishi hali yaxshi rivojlanmagan bo’ladi. Ko’krak suti isit-may qo’llanadi, chunki lipaza isitganda parchalanadi. Ko’pgi-na enzimlardan faqatgina lipaza bolalarga metabolik modu-lyator sifatida ta’sir ko’rsatadi, lekin ularning ahamiyati haligacha aniqlanmagan.