Тиббиёт олий билимгохлари учун укув адабиёт в. М мажидов юкумли



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet145/257
Sana02.03.2022
Hajmi3,72 Mb.
#477270
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   257
Bog'liq
Мажидов В.М. Юкумли касалликлар.doc

Пневмония
Баъзан менингококк бирламчи пневмонияга сабаб 
булади. Бунда менингококк инфекциясининг бошқа аломатлари 
хуринмайди. Менингококк пневмонияси кўпинча узок давом эта-ди 
ва беморнинг гқволи анча огир булади.
М е н и н г о к о к к қ е м и я (менингококк сепсиси). Менингококк 
бактериемияси баъзан менингеал симптомларсиз утади, боища хол-
ларда эса менингит хам бошланади. Охирги йилларда 1—2 фоиз 
беморларда менингитсиз утадиган менингококкқемия учрамоқда.
Менингитсиз утадиган менингококкқемиянинг клиникаси турли-
ча булади. Баъзан менингококкқемия енгил утади, бунда беморнинг 
ҳарорати 2—4 кун кутарилиб туради, озгина интоксикақия булади. 
Беморнинг аҳволи орирлашмайди. Менингококкқемиянинг бундай 
хилида диагнозни аниқ белгилаш кийин.
Менингококкқемия аксари бирдан бошланади, 6—8 соат даво-
мида ҳарорат 38—40 даражагача кутарилади. Интоксикақия билан 
бир вактдз менннгязм белгилари пайдо булади: бош қаттик огриб, 
бемор талваеага ҳам тушзди, купчнча қайт қилади ва бехуш бу-либ 
ётади. Шуниси борки, мия пардаларининг яллигланишига хос ушбу 
симптомлар бу'лгани холда орқа мия суюк/шрида .яллирла-нишга 
алоқадор ўзгаришлар топилмайди. Касаллик бошлангани-дан кейин 
8—12 соат утгач бемор баданида геморрагия аломатлари куринади, 
.майда петехиал тошмалар билан бир қаторда 0,5—1 см катталикдаги 
қонталашлар пайдо булади. Бадандаги тошманинг шаклаи 
юлдузчаларга ухшаш булиши жуда характер-лидир. Бу тошмалар 
купинча думба, сон, болдир, куз 
ҚОВОРИ
,
куз склераси ва баъзан юзда 
пайдо булади.
Иситма 1—2 кун юкори бйлиб туради (39—40°) сунгра у тур-лича 
куринишда давом этади, кейинроқ субфебрил даражага тушади. 
Кучли интоксикақия вакдила тахикардия, гипотония, ҳар-силлаш 
аниқланади: Бемор тили караш билан к/эпланади, у куп чанқайди, 
чакалоқ болаларда диспепсия белгилари (кусиш, ич кетиш) курилади.
Мекингококкқемияда баъзан бугимларнинг синовиал пардаси 
зарарланиб, полиартрит симптомлари пайдо булади, кузнинг то-
мнрли паодаси яллигланади (увеит, иридоқиклит, хореоидит юз 
беради). Бунда шох парданинг ранги ўзгариб, ту\ қизил тусга киради. 
Эндокардит ва пневмония камрок учрайди. Кон текширил-ганда 
анчагина лейкоқитоз (20 000—40 000), нейтрофилез борлиги, 
формуласи чапга сурилгани аниқланади, анаэозинофилия хўам 
булади.
Менингококкиемияга уз вакдида турри даво қилинса, касаллик 
купинча беморнинг сорайиши билан якунланади.
Яшин тезлигида утадиган менингококкқемия жуда кучли инток-
сикақия булиши билан таърифланади. Касаллик бошланишидаек 
бемор хушини йуўотади ва хар хил тартибсиз харакатлар килаве-
пади, уни кетма-кет тутканоқ тутиб туради. Беморнинг юзи к;изар-
ган ва б<-ртган булади. Шиллиқ пардалар ва тери ранги у\чгариб, 
кўкариб туради.
282 


Касаллик бошланишида тахикардия урнига брадмкардия аниқ-
ланади, қон босими кутарилади. Нафас аритмияси ва бош мия 
шишувига хос белгилар пайдо булиши хатарли аломат хисобланади. 
Мана шундай холда ётган бемор бирданига нафаси тухтаб, улиб 
қолиши мумкин. Бош мия шишганда узунчоқ мия катта энса те-
шигига кириб қолиб эзилиши мумкин.
Баъзан ута уткир менингококк сепсисида буйрак усти безлари-га 
қон қуйилади ва Устерхауз—Фридериксеи синдром» куринади. Бу 
синдром жуда кучли интоксикақия, қайталаниб турадиган коллапс, 
белгилари ва бош мия зарарланганига хос булган бошқа симптомлар 
билан таърифланади. Бу узгаришлар тусатданў«бош-ланади, бемор 
эти увишиб кўалтирайди. Ҳарорат жуда юқорига кутарилиб, бемор 
ҳушидан кетади. қусадн. Касаллик бошланиши-даноқ бадан терисига 
қон қуйилади, петехия-тошмаси куринади. Пульс жуда тез ва сует 
уради, кейинчалик мутлақо қулга илин-майди. Кон босими борган 
сари пасаяверади. Бемор харенллаб нафас олади. Менингеал синдром 
аннқланади. 
Қонда 
юқори 
лейкоқитоз 
ва 
нейтрофиллар 
формуласининг чапга сурилиб қолгани кузга ташланади. 15-г-ЗО 
соат ичида бемор кома холатига тушиб, улиб кетади. Беморнинг 
бунчалик эрта улишининг сабаби буйрак усти безларига қон 
қуйилишидир.
С у р у н к а л и м е н и н г о ў о к к қ е м и я . Менингококк инфек-
қиясининг бу хили кам учрайди, бир неча ҳафтадан бир неча йил-гача 
давом этади. Харорат доимий иситма ёки интермиттенс ку-ринишида 
булади. Апирекқия даврида бемор ахволи анча яхши-лапади, 
баданидаги тошмалар ранги.учади. Сурункали менингококк-қемияда 
баъзан артрит, полиартритлар бошланади, купннча гепа-толинеал 
синдром аниқланади. Қонда лейкоқитоз, нейтрофилоз, ЭЧТ нинг 
тезлашгани 
куринади. 
Сурункали 
менингознқефалитда 
гломерулонефрит, эндокардитлар бошланиши мумкин.
М е н и н г о к о к к қ е м и я н и н г м е н и н г и т б и л а н у т а д и -
ган хили. 25—50 фоиз ҳолларда учрайди. Бунда менингококк-қемия 
симптомларидан 
ташқари 
бои! 
мия 
юмшоқ 
пардасининг 
зарарланганига хос белгилар аниқланади.
Менингококк ннфекқиясининг кам учрайдиган хиллари аксари 
полиартрит, эндокардит, иридоқиклит куринишидаги касалликлар-
дан иборат булади.
М е н и н г и т . Инкубақион давр 4—6 кун давом этади. Касаллик 
тусатдан бошланади, бемор эти увишиб, қалтирайди, ҳарора-ти 39—
40 даражагача кутарилади, боши қаттиқ огрийди, кетма-кет қайт 
қилади. Интоксикақия тез кучайиб бориб, бемор хадеб 
безовталанаверади. Баъзи ҳолларда, айниқеа болаларда тутқаноқ 
тутади. Иситма турлича шаклда булиб 2—3 кундан 7—14 кунгача, 
гоҳо 20—25 кунгача чузилади. Иштаҳа бурилади, биринчи кунла-
риёқ баданда геморрагик тошма пайдо булади. Баъзан бадан 
терисида (касал'ликнинг о?ир формасида) майда тошмалардан 
ташқари 0,5—1 см катталикдаги қонталашлар кузга ташланади. 
Бундай геморрагия белгилари склера, конъюнктива, танглай, бу-
283


15 - р а с м. Эпидемик менингит. Энса мускулларининг ўисқариб 
тортишиб колиши.
рун шиллиқ пардасида .ўам учрайди. Баъзан меъда, бачадон, буй-
ракдан қон кетади. Бемор безовталаниб, алаўлайди, уни уйқу 
тортаверади, лекин ухлай олмайди.
Беморнииг башараси, кузи қизарган ва буртган булади, у қуёш 
ёки электр нурига қарай олмайди. Касалликнинг 2—3-куни учуқ 
тошади. Жигар ва талоқ озгина катталашади. Менингеал симптом-лар 
пайдо булади: энса мускуллари тортишиб қисқариб туради, Керниг 
ва Брудзинский симптомлари яқкол аниўланади. Болалар бошини 
оркасига ташлаган ўолда ётади, катта ёшдаги беморлар эса боши 
орқага ташланган, оёқлари қорнига тортилган ,\олда булади (15-
расм).
Керниг симптоми ва энса мускулларининг тортишиб, қисқариб 
туриши баъзан 4 ёшгача булган 
СОРЛОМ 
болаларда хам учрайди: Бу 
касаллик аломати булмасдан, балки нормал физиологик ҳолат-дир. 
Чақалоқ болаларда менингитнинг энг характерли симптоми 
ЛИҚИЛДОҚНИНГ тара-иг тортиб, буртиб туришидир.
Талваса катталардагига Караганда болаларда купроқ булади. Агар 
бемор болани қултиқ остидан ушлаб кутарилса, унинг оёқ-лари 
қорнига тортилган хрлатда булади.
Бош мия нервларининг зарарланишига оид симптомлар пайдо 
булади: акизокария, конвергенқия ва аккомодақиянинг бузилиши, 
кузнинг гилай тортиши, стробизм, шулар жумласидандир. ўупинча 
горизонтал нистагм борлиги топилади.
Булардан ташқари оёқ-қу
г
лларнинг фалажи, яримфалаж ало-
матлари учрайди, Россалимо, Бабинский симптомлари аниқлана-ди. 
Уз вақтида туғри даво чоралар амалга оширилса купчилик беморлар 
касалликнинг 12—14-кунларига бориб согая бошлайди.
Эпендяматит синдроми билан утадиган менингит. Менингит 
диагнози кеч аниқланган ва унга нотурри даво килинган ўолларда 
эпендиматит симптомлари пайдо булади. Беморни уйқуга торта-
веради, мускуллар қисқариши кучлироқ булади; бемор бетартиб 
ўаракат қилади, кундан-кунга озиб кетади (кахексия).
С е р о з м е н и н г и т . Менингит баъзан серозли менингит ку-
ринишида утади. Бунда менингеал синдром якқол куринмайди. Орқа 
мия суюқлиги тиниқ булади, плеоқитоз аниқланади (1 мм да
?84


200—800 ҳужайра). Плеоқитоз асосан лимфоцитлар ҳисобига 
булади.
М е н и н г о э н ц е ф а л и т . Касалликнинг бу хили кам учрай-
ди. Менингеал синдром сует ифодаланган булади, асосан энцефалит 
симптомлари анщланади. Касаллик бирданига бошланади, бемор 
психикаси бузилиб, уни талваса тутади, оёқ-қуллари фалаж ёки ярим 
фалаж булиб қолади. Менингококк энцефалити купинча беморнинг 
улими билан тугайди.

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   257




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish