Тиббиёт институтлари талабалари учун уцув адабиёти

А н т р а к о з к у м и р ч а н г и н и н г узок, м у д д а т н а ф а с г а к и р и б ту-
р и ш и в а у п к а д а т у п л а н и б к , ол иши т у фа йл и б о ш л а н а д и .
Б у -
н и н г н а т и ж а с и д а у п к а т ^ к и м а с и д а к о р а р а н г л и у ч о к л а р п а й ­
д о б у л а д и . У л а р б у т у н у п к а п а р е н х и м а с и г а т а р к а л и б к е т г а н
б у л и ш и м у м к и н , л е к и н к у п и н ч а у п к а н и н г у с т к и б у л а к л а р и д а
б у л а д и . П и г м е н т л а н г а н ж о й л а р , я ъ н и у ч о к л а р н и н г к а т т а - к и ­
ч и к л и г и в а с он и к у м и р ч а н г и н и н г н е ч о г л и к у з о к м у д д а т ва 
к а н ч а л и к к у п м и к д о р д а н а ф а с г а у т и б т у р г а н и г а , ш у н и н г д е к
х а в о н и т о з а л а б б е р у в ч и м е х а н и з м л а р н и н г х о л а т и г а б о г л и к -
д и р . Б у у ч о к л а р м и к р о с к о п б и л а н т е к ш и р и л г а н и д а у л а р д а
к у м и р з а р р а л а р и н и у з и г а о л г а н ва р е с п и р а т о р б р о н х и о л а л а р
а т р о ф и д а ж о й л а ш г а н м а к р о ф а г л а р т о п и л а д и . У п к а п и г м е н -
т а ц и я с и ш а х т ё р л а р д а г и н а э м а с , б а л к и й и р и к ш а х а р л а р н и н г
а х о л и с и у р т а с и д а х а м к у з а т и л а д и .
К у м и р ч а н г и т у п л а н и б к о л г а н ж о й л а р д а к е й и н ч а л и к бо- 
ри б , б и р и к т и р у в ч и т у к и м а у с а д и в а п е р и б р о н х и а л а н т р а к о -
т и к у ч о к ч а л а р
х о с и л
б у л а д и , б у н д а у п к а т у к и м а с и н и н г
с т р у к т у р а с и б у з и л м а й д и .
Б у н д а й у ч о к ч а л а р н и н г п а й д о б у л и ш и р е с п и р а т о р б р о н х и о ­
л а л а р в а а л ь в е о л я р х а л т а ч а л а р д а к у м и р ч а н ги у т и р и б к о л г а -
н и г а б о г л и к . М а к р о ф а г л а р о д а т д а р е г и о н а р л и м ф а т у г у н л а -
р и г а у т и б б о р а д и в а а р т е р и о л а л а р б и л а н в е н а л а р а т р о ф и д а
т у п л а н и б к о л а д и .
А н т р а к о з м а х а л и д а у п к а к а т т а к о н ф и б р о з и б о ш л а н и ш и
м у м к и н , б у н д а й ф и б р о з д и а м е т р и 0,5 см д а н 2 см г а ч а б о р а -
д и г а н к а т т и к к и н а к о р а т у г у н л а р п а й д о б у л и ш и б и л а н т а ъ ­
р и ф л а н а д и . Ш у т у г у н л а р д а н б и р и к т и р у в ч и т у к и м а т о л а л а р и
ч ик и б , а т р о ф д а г и у п к а т у к и м а с и н и н г а р х и т е к т о н и к а с и н и бу- 
з а д и ва т у к и м а г а а н ч а з а р а р е т к а з а д и . У п к а н и н г р е с п и р а т о р
ф у н к ц и я с и х а м и з д а н ч и к а д и . А н т р а к о т и к т у г у н ч а л а р к а т т а ­
л а ш и б б о р и б , у п к а т у к и м а с и у р н и д а й и р и к ф и б р о з м а й д о н л а -
р и х о с и л б у л и ш и г а о л и б к е л а д и . Б у н д а й м а й д о н л а р р а н г и -
н ин г к о р а б у л и ш и шу ж а р а ё н н и
у п к а н и н г к,ора к а с а л л и г и
д е б н о м л а ш г а а с о с б е р а д и . Б у х и л д а г и ф и б р о з у ч о к л а р и ак- 
с а р и у п к а у с т к и б у л а к л а р и н и н г п а с т к и к и с м л а р и д а н в а п а с т -
к и б у л а к л а р и н и н г у с т к и к и с м л а р и д а н ж о й о л а д н . А н т р а к о ­
т и к т у г у н л а р у п к а н и н г п е р и ф е р и и к и с м л а р и д а ж о й л а ш г а н
б у л с а , п л е в р и т б о ш л а н и ш и х а м м у м к и н . З а р а р л а н г а н жой- 
н ин г у р т а с и д а б а ъ з а н к о р а с у ю к л и к б и л а н т у л и б т у р г а н
б у ш л и к л а р п а й д о б у л а д и . К у м и р ч а н г и г а к р е м н и й б ио к с и д
Хам а р а л а ш г а н м а х а л л а р д а у п к а т у к и м а с и с к л е р о з и т а б и а ­
т а н а н ч а с е з и л а р л и б у л и б к о л а д и .
А н т р а к о з д а к а т т а к о н ф и б р о з п а й д о б у л и ш х а в ф и н и туг- 
д и р а д и г а н о м и л л а р ж у м л а с и г а к у й и д а г и л а р к и р а д и : к ум ир

---

ч а н г и н а ф а с г а у ти б т у р а д и г а н м у д д а т н и н г у з а й и ш и , к у м и р
ч а н г и д а х и й л а г и н а м и к д о р д а к р е м н и й б и о к с и д б у л и ш и , ауто- 
и м м у н ж а р а ё н л а р б о ш л а н и ш и .
К у м и р ч ан г и н и н а ф а с г а о л а в е р и ш н а т и ж а с и д а б о ш л а н г а н
к а т т а к о н у п к а ф и б р о з и к л и н и к ж и х а т д а н о л г а н д а х а н с и р а ш ,
к у м и р п и г м е н т и а р а л а ш г а н б а л г а м т а ш л а б х а д е б й у т а л а -
в е р и ш б и л а н н а м о ё н б у л а д и . С и л и к о з д а н ф а р к к и л и б , бу ж а -
р а ё н к у м и р ч а нг и ни нг н а ф а с г а у т и ш и б а р х а м т о п а д и г а н
б у л с а, з у р а й и б б о р м а й ди .
С и г а р е т а ч е к а д и г а н к и ш и л а р д а ж а р а ё н з у р а й и б б о р а д и
ва у п к а н и н г б ро нх о ге н р а к и б о ш л а н и ш и г а о л и б к е л и ш и м у м ­
кин.
силикоз
С и л и к о з т ар ки би д а э р к и н к р е м н и й б и о к с и д б у л а д и г а н
ч а н г н и н а ф а с г а о л и ш м у н о с а б а т и б и л а н б о ш л а н а д и г а н пато­
л о г и к ж а р а ё н д и р .
С и л и к о з з и м д а н б о ш л а н и б , б е м о р б у н д а й
з а р а р к и л м а й д и г а н к а с б д а г и б о ш к а и ш г а у т к а з и л г а н т а к д и р -
д а х а м м у к а р р а р з у р а й и б б о р а в е р а д и . Д и а м е т р и 1 м к м д а н 5 
мк м г а ч а б о р а д и г а н ч анг з а р р а л а р и х а м м а д а н к у р а х а в ф л и
б у ли б , у п к а т у к и м а с и д а с у р у н к а л и р е а к ц и я б о ш л а н и ш и г а с а ­
б а б б у л а д и . У п к а с и л и к о з и н и н г к л и н и к б е л г и л а р и т а х м и н а н
10 й и л д а н ке йи н м а ъ л у м б е р а б о ш л а й д и .
П а т о г е н е з и . С и л и к о з н и н г а в ж о л и б б о р и ш м е х а н и з м и а н и к
э м а с . К р и с т а л л ш а к л и д а г и ч а н г з а р р а л а р и к у п р о к ф и б р о г е н
т а ъ с и р к у р с а т а д и д е б т а х м и н к и л и н а д и . Б и р о к , ч а н г з а р р а -
л а р и н и н г а л ь в е о л я р м а к р о ф а г л а р г а ц и т о т о к с и к т а ъ с и р к у р-
с а т и ши к у п р о к а х а м и я т г а э г а , у ш а м а к р о ф а г л а р е м и р и л г а -
н ид а ч а н г з а р р а л а р и а ж р а л и б ч и к и б , у п к а т у к и м а с и г а ути- 
риб к о л а д и .
А л ь в е о л я р м а к р о ф а г л а р н и н г з а р а р л а н и ш м е х а н и з м и м а ъ ­
л у м эмас. У л а р н и н г х, алокатга у ч р а ш и д а к , у й и д а г и и к к и
о м и л н и н г а уа ми я ти б о р д е б у и с о б л а н а д и
. / )
м а к р о ф а г л а р
м е м б р а н а с и н и н г з а р а р л а н и ш и в а к а л ь ц и й и н ф л ю к с и ,
2
) х,у-
ж а й р а л а р
и ч и д а н
л и з о с о м а
ф е р м е н т л а р и н и н г
а ж р а л и б
чикиши.
Ш у б и л а н бир в а к т д а м а к р о ф а г л а р з а р а р л а н г а н
ж о й г а
н е й т р о ф и л л а р н и
в а 
б о ш к а
м а к р о ф а г л а р н и
ж а л б
к ил у в ч и х е м о т а к с и к м о д д а л а р а ж р а т и б ч и к а р а д и .
У п к а т у к и м а с и н и н г з а р а р л а н и ш и л и з о с о м а л а р п р о т е о л и -
тик ф е р м е н т л а р и н и н г а ж р а л и б ч и к и ш и г а ё к и э р к и н р а д и к а л -
л а р х о с и л б у л и ш и г а а л о к а д о р д е б х и с о б л а н а д и . А й н и в а к т д а
ф и б р о б л а с т л а р н и н г и н т е р л е й к и н - 1 с и н г а р и у с и ш о м и л л а р и
а ж р а л и б чик иб , б у л а р к о л л а г е н в а т и п и к ф и б р о з с и л и к о т и к
т у г у н ч а л а р х о с и л б у л и ш и г а й у л о ч а д и .

---

С и л и к о з п а т о г е н е з и д а
а у т о и м м у н р е а к ц и я л а р н и н г х а м
а х а м и я т и б ор д е б х и с о б л а н а д и , с и л и к о з б и л а н о г р и г а н б е ­
м о р л а р д а и м м у н о г л о б у л и н л а р , а у т о а н т и т е л о л а р ва иммун 
к о м п л е к с л а р и м и к д о р и н и н г к у п а й и б к о л и ш и ш у н д а н д а р а к
б е р а д и . С и л и к о з м а х а л и д а б а ъ з а н а у т о и м м у н к а с а л л и к л а р ,
а й н и к с а р е в м а т о и д а р т р и т б о ш л а н и ш и х а м шу н и т а с д и к л а й -
ди.