|
Kalit so‘zlar:
Odof-axloq, talim, maktab, falsafa, madaniyat, mavaniyat, tarbiya, jamiyat,
milliylik.
Аннотация:
В данной статье приводятся обширные рекомендации по решению
педагогических проблем молодежи с использованием философии этики академика
Джуманазара Базарбаева.
Ключевые слова:
Мораль, образование, школа, философия,
культура, духовность, воспитание, общество, национальность.
Annatation:
This article provides extensive recommendations for solving pedagogical
problems of youth using the philosophy of ethics of academician Dzhumanazar Bazarbayev.
Key words:
Morality, education, school, philosophy, culture, spirituality, education, society,
nationality.
Hozirgi kunda jamiyatimizda, xayotimizda ilm-fan júda yuqori súratta rivojlanib bormoqda.
Shu sababdan jamiyatimizdagi yoshlar tarbiyasini takomillashtirib borish zamon talabiga
aylanmaqda.
Muxtaram
yurtboshimiz
Shavkat
Miromonovich
Mirziyoyev
aytganidek
yoshlarimizda vatanparvarlik, Insoniylik va baǵri kenglik tuyǵularini shakillantirish biz
pedagoglarning oldiga katta vaziyfalarni va yangi masulyatlarni belgilab beradi.
Insoniyat taraqqiyotida odof-axloq muhim o‘rin tutadi. Sharqning buyuk mutafakkirlari
insonni axloqiy kamol toptirish, uni har tomonlama rivojlantirish, maʼnaviy qiyofasini
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
444
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
shakllantirish jamiyat taraqqiyotining muhim omillaridan biri, deb qarashgan. Inson axloqiy,
umuman maʼnaviy va maʼrifiy jihatdan kamol topishi jarayonida turli tarixiy bosqichlardan –
johillik, nodonlikdan ilmga, yovuzlikdan ezgulikka, vahshiylikdan insoniylikka o‘tarkan, jamiyat
ham shu tariqa rivojlanadi. Ikki muqobil ibtido – yovuzlik va ezgulik, jaholat va kamolatning o‘zaro
kurashi inson va jamiyat taraqqiyotini belgilagan, inson aql-zakovat sohibi sifatida o‘zini anglashiga
olib kelgan. Bu ikki muqobil kuch kurashi jamiyatdagi mavjud ijtimoiy munosabatlarda ifodalansa,
insonga nisbatan uning ichki olamiga xos nafs bilan qalb, aql bilan aqlsizlik o‘rtasidagi kurashda
ifodalanadi. Axloq muayyan jamiyat va davrda o‘zgarishlarga uchrashi, rivojlanishi, so‘nishi
mumkin. Har bir xalqning yoki millatning o‘ziga xos axloqi bilan bir qatorda, umumbashariy axloq
meʼyorlari ham bor. Bunday axloq meʼyorlari jamiyatning umumiy taraqqiyotiga samarali taʼsir
ko‘rsatadi.
Pedagogikada tarbiyaning turlari bolgan mexnat, estetik, gigenik,jismoniy tarbiya va
boshqalarini shakillantirishimizda odof-axloq falsafasining urni júda katta bolib xisoblanadi. Biz
insonda odof-axloq falsafasini shakillantirishimiz ushun esa falsafaning quyidagi turlarini
shakillantirishimiz kerek boladi.
1.
Munosabat falsafasi
2.
Odamgarshilik va kungil falsafasi
3.
Kamtarlik falsafasi
4.
Dostlik va totuvlik falsafasi
5.
Saxiylik va sabrlilik falsafasi
6.
Or-nomus falsafasi
7.
Iymon falsafasi
8.
Adolat falsafasi
9.
Ekalogik odof-axloq falsafasi
10.
Gúzallik falsafasi
11.
Muxabbat falsafasi
Bu yuqarida nomlari keltirilgan falsafa turlari yoshlarda odof-axloq falsafasini va
tarbiya turlarini shakillantirishimizda bir-biri bilan uzviy boǵliq bolib sanaladi.
Odof-axloq falsafasi uzi nima va uning inson kamol topishidagi ahamiyati qanday. Falsafani
bilishdagi maqsad olamni anglash mafkuraviy va manaviy yetuklikka irishish, aqilga muofiq
yashash qonunlarini u’rganish.[
1,36-b
]
Qadiymiy yunon faylasufi Pifagordan “Sen donishmandsan-ku?” deyishganda u kamtarlik
bilan: “Yoq men donishmand emasman. Men bori yog’i donishmandlikni sevuchi, yaniy
faylasufman” dep javob bergan ekan.
Sokratning fikrisha, faysasuf aqli ju’da u’tkir, bilim doyrasi ju’da ha’m keng, o’z bilimlarini
hayotiy tajriybalar bilan bog’lay oladigan xuda yorliqagan inson.
Jamiyatning rivojlanishining daslabki davirlaridan oq falsafa insonning olam haqidagi
haqidagi hamma ilimlarni o’z ishiga olgan.
Uning obyekti-tabiyat, jamiyat va inson haqida eng asosiy bilimlarni o’z ishiga olgan.
Shuning ushun ham falsafa asosida biz jamiyatimizda yoshlar tarbiyasini shakillantirishimizda
pedagogika ilimini rivojlantirishimizda falsafa ilimining tamoyillaridan shartli ravishda
foydalanamiz va shu asosida pedagogikaning boshqa turlarini shakillantirishimiz mumkun bo’ladi.
Shu bilan bir qatorda falsafa ilimini asosli ravishda qaysi ilimlar bilan shambarshas bog’lash
mumkun. Odof-axloq falsafasi ishtimoiy falsafiy fanlar bilan o’z-aro bog’liqlikda rivojlanadi.
Ayniqsa uning estetika fani bilan bog’liqligi qadimdan boshlangan. Oldin insonning har bir harakati
va niyati odoplilik va shiroy bilan baxolanadi.
Shuning ushun Sokrat, Platon, Farabiy, qadiymiy faylasuflar ko’p hollarda odoflilikni ishki
go’zallik estetikani tashqi go’zallik dep baxolaganlar. Rus yozuvchisi M.Korkiy etika va estetika
odamning ikki egni dep kursatkanlar. Inson ko’rki bilan hulq-atvorining birligini shoyirlar ham
Do'stlaringiz bilan baham: |
