Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

 
TALABALARDA KREATIV TAFAKKURNI SHAKLLANTIRISHNING O`ZIGA 
XOSLIGI 
 
G`aybullayeva D.M. – o`qituvchi, TDPU. 
 
Annotatsiya:
Maqolada bugungi yoshlarning keativ tafakkurini shakllantirish, yoshlarning 
intellektual salohiyatini,ijodiy tafakkurini shakllantirishning pedagogik-psixologik omillari, 
dunyoqarash va ijodiy tafakkurni rivojlantirish bo`yicha xulosa va tavsiyalar berilgan. 
Kalit so`zlar:
bilish, tafakkur, kreativ fikrlash, inson psixikasi, tarbiya, ma`naviyat, iroda. 
Аннотация:
В статье 
 
представленьи вьиводи и рекомендации по формированию 
креативного мьишления современной молодежи, педагогически и психологические фактори, 
формирование интеллектуального потенциала и креативного мьишления молодежи, развитие 
мировоззренческого и креативного мьишления. 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
355 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
Ключевьие слова: 
знание, мьишление, творческое мьишление, психика человека, 
воспитание, духовность, воля. 
Annatation:
The article presents the conclusions and recommendations for the formation of 
a creative thinking of today`s youth, pedagogical and psychological factors for the formation of the 
intellectual potential and creative thinking of young people, the development of world outlook and 
creative thinking.
 
Key words:
knowledge, thinking, creative thinking, human psyche, upbringigng, spirituality, 
will. 
Dunyo miqyosidagi hozirgi ijtimoiy-siyosiy hayot kishilik jamiyati taraqqiyotining ayni 
bosqichi shunday o’ziga xos xususiyatga egaki, unda harbiy qudrat emas, balki intellektual 
salohiyat,aql-idrok, fikrlash, yangi texnika va texnologiyalar hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. 
Yoshlarni mustaqil ijodiy, kreativ fikrlashga o’rgatish tufayli ular kelgusida o’z oldilarida vujudga 
kelishi kutiladigan muammolarni ijodiy ravishda hal qilish orqali xalq xo’jaligining rivojlanishiga, 
Respublikamizning ilg’or texnologiyali jahon davlatlari qatoridan munosib o’rin egallashiga hissa 
qo’shishga erishish mumkin. 
Bugungi kun yoshlarini mustaqil ijodiy fikrlashga o’rgatish mustaqil fikr yuritish 
imkoniyatlarini shakllantirish, kreativ tafakkurini rivojlantirish muammosi respublikamizning 
ta’lim tizimi oldida turgan dolzarb masalalardan biridir.
XX asrning 50-yillaridan boshlab aqliy rivojlanishni o`rganish bilan bir qatorda kishining ijodiy 
(kreativlik) qobiliyatlarini ham o`rganish va o`lchashga katta e’tibor berila boshlandi. Kreativlik 
tushunchasini 1922-yili B.Simpson umumiy qobiliyatlarni ifodalash maqsadida ilk bor qo’llagan. 
Kreativlik tushunchasi lotin tilidagi “creatio” so’zidan olingan bo’lib, ”yaratish” degan ma’noni 
anglatadi. Umumiy olganda kreativlik ijodga bo’lgan umumiy qobiliyatlar yig’indisidan iborat. 
Kreativlik kishining an’anaviy tafakkur chegarasidan chiqib, g’ayrioddiy g’oyalarni, 
muammolarning noyob, betakror yechimini topishda namoyon bo’ladigan qobiliyatdir. 
Kreativlik haqida oltmishdan ortiq nazariyalar mavjud, ularni 1988-yili Teylor tomonidan 
olti guruhga birlashtirilgan.[1.254.] 
1. Geshtalt yondashuvga ko’ra kreativ jarayon yaxlit bir butun geshtalt tuzilmadan yaxshiroq, 
qulayroq va eng maqbul variantini yaratish maqsadida tuzilishi. 
2. Innovatsion yondashuvga ko’ra, kreativlik oxirgi natijaning yangiligiga olib boradi. 
3. Estetik nazariyalar- bu yondashuv ijodkorni kreativlik orqali o’zini-o’zi namoyon etishi- 
ekspressiya (tashqarida ifodalash) sifatida talqin etiladi. 
4. Psixoanalitik (dinamik) yondashuvga ko’ra kreativlik ong tarkibidagi “u”, “men” va “super 
men” qismlarining o’zaro munosabatidir. 
5. Muammoli yondashuvga ko’ra, turli xil vazifalarni yyechishning o’ziga xos usuli deb 
qaraladi. Ana shu yondashuv vakillaridan biri Gilford ”..kreativlikda divergent tafakkur bo’lishi 
kerak”, degan fikrni ilgari suradi. 
6. Hech bir guruhga kiritib bo’lmaydigan, yoki aniq yo’nalishga mos bo’lmagan guruh. 
Kreativlik P.Torrens tomonidan jarayon yoki faoliyat sifatida talqin etiladi. Kreativlik 
muammolarga axborotlar yetishimasligiga, ularning nomuvofiqligiga va mantiqiy emasligiga 
bo’lgan sezuvchanlikning namoyon bo’lish jarayonidir. Kreativlik S.I.Makshanov va 
N.Yu.Xryashevalar tomonidan berilgan ta’rifga ko’ra, xulq-atvor va tafakkurning nostandartligi va 
konstruktiv faoliyatga qobiliyatdir. 
Amerikalik olim Gilford tafakkurni ikki turga - konvergent va divergent tafakkurga 
ajratgan.Gilford tomonidan kreativlikni ifodalaydigan 16 xil intellektual qobiliyatlar ko’rsatib 
o’tilgan: 
-Semantik egiluvchanlik; 
- Obrazli moslashuvchan egiluvchanlik; 
- Semantik tarqoq egiluvchanlik; 

---