The ministry of higher and secondary special eduction of the republic of uzbekistan

Назорат саволлари

1. 
   «Чексиз эҳтиёжлар» деганда нимани тушунасиз?
   
2. 
   Иқтисодий ресурслар нима?
   
3. 
   Ресурслар тақчиллиги қандай муаммони келтириб чиқаради?
   
4. 
   Ресурслар қандай турларга бўлинади?
   
5. 
   Иқтисодиёт нима?
   
6. 
   Тўлиқ бандлик деганда нимани тушунасиз?
   
7. 
   Тўлиқ ишлаб чиқариш ҳажми нима?
   
8. 
   Ишлаб чиқариш имкониятлари жадвали ёрдамида нимани таҳлил қилиш мумкин?
   
9. 
   Ишлаб чиқариш имкониятлари жадвалини қуришда қандай фаразлар қилинади?
   
10. 
    Ишлаб чиқариш имкониятлари эгри чизиғи қандай қурилади?
    
11. 
    Ишлаб чиқариш имкониятлари эгри чизиғи ёрдамида нимани таҳлил қилиш мумкин?
    

Адабиётлар рўйҳати.

1. 
   Кэмпбелл Р. Макконнелл, Стэнли Л. Брю. «Экономикс» том 1, 1993 Таллин. стр. 36-41.
   
2. 
   Campbell R. McConnell, Stanley L. Brue «Economics: Principles, Problems and Policies», 14 изд-ние, 1999 г., стр. 22.
   

5-боб.


РЕСУРСЛАРНИНГ БАНД БЎЛМАСЛИГИ, ИҚТИСОДИЙ
ЎСИШ ВА КЕЛАЖАК
5.1. Ресурсларнинг банд бўлмаслиги ва тўлиқсиз фойдаланиш

Мазкур масалани кўриб ўтишда айрим шартларга эътибор қилиш лозим. Биринчиси, иқтисодиётимизни ресурсларнинг тўлиқ бандлиги ва тўлиқ ишлаб чиқариш ҳажми билан тавсифланиши. Агар фойдаланилмайдиган ресурслар (банд бўлмаслиги) мавжуд бўлганда ёки ресурслардан самарасиз фойдаланилганда (тўлиқсиз фойдаланиш) бизнинг таҳлил ва хулосаларимиздан нималарни кўриш мумкин? Ресурсларнинг тўлиқ бандлиги ва тўлиқ ишлаб чиқариш ҳажмида беш муқобил йўналишларимиз максимал ишлаб чиқариш ҳажми сифатида намоён бўлади, яъни улар иқтисодиёт тўлиқ қуввати билан амал қилмаётган шароитда нон ва автомобил сонини қандай нисбатларда ишлаб чиқариш мумкин эканлигини кўрсатади.

Лекин ресурслардан фойдаланилмаслик ёки тўлиқсиз фойдаланиши шароитида 4.1. жадвалда кўрсатилган ҳар бир муқобил йўналишдагига нисбатан иқтисодиёт кам-роқ маҳсулот ишлаб чиқарган бўлур эди.
Ресурслар банд бўлмаслиги ва тўлиқсиз бандлиги билан боғлиқ вазият график кўринишида 5.1 расмда кўрсатилган ишлаб чиқариш имкониятларининг дастлабки эгри чизиғи таркибидаги нуқта кўринишида акс эттирилади. U айнан ўша нуқта бўлиб ҳисобланади. Бу ерда биз ишлаб чиқариш имкониятлари эгри чизиғида барча нуқталарда акс эттирилган робот ва пиццалар ишлаб чиқаришнинг турли максимал комбинацияларидан иқтисодиёт ортда қолаётганини кўришимиз мумкин. 5.1 расмдаги чизиқлар ресурслар тўлиқ бандлиги ва тўлиқ ишлаб чиқариш ҳажмига қайтадан эришишнинг уч йўлини кўрсатмоқда.



5.1. расм. Ресурсларни банд бўлмаслиги ва ишлаб чиқариш имкониятларининг эгри чизиғи.

Бунда ресурслар тўлиқ бандлиги ва тўлиқ ишлаб чиқариш ҳажмига эришиш йўлидаги ҳаракат бир ёки ҳар иккала турдаги маҳсулотни ишлаб чиқариш ҳажмини ортишига олиб келади.

U каби ишлаб чиқариш имкониятлари эгри чизиғи таркибидаги ҳар қандай нуқта ресурсларни банд банд бўлмаслиги ёки тўлиқсиз бандлигини кўрсатади. Чизиқларнинг кўрсатишича, уларни тўлиқ бандлиги ва тўлиқ ишлаб чиқариш ҳажмига эришиш йўлида, жамият бир ёки ҳар иккала турдаги маҳсулотни кўпроқ миқдорда ишлаб чиқариши мумкин.
5.2. Иқтисодий ўсиш


Ресурлар сифати, миқдори ва технологияси ўзгармас ҳолатда қолиш эҳтимолидан воз кечганимизда ишлаб чиқариш имкониятлари эгри чизиғи қандай кўриниш ҳосил қилади? Жавоби қуйидагича: ишлаб чиқариш имкониятлари эгри чизиғи оғиб боради, яъни иқтисодиётдаги ишлаб чиқаришнинг потенциал умумий ҳажми ортади.