pazlar ochish uchun ishlatiladi Kreysmesellar zubilolardan ish
qismining shakli va kesuvchi qinasining eni bilan farq qiladi;
kreysmesellarda kesuvchi qirra eni 2, 5, 8, 10, 12 va 15 mm bo'ladi.
Bolg'alardan metallami qirqish, to'grilash, egish, parchinlash va
boshqa shu kabi ishlarda foydalaniladi. Bolg‘alaming muhralari
doiraviy va kvadrat b) bo iish i mumkin. Bolg'alaming
dastasi quruq,
elastik va pishiq yog'ochdan - qayin, zarang, buk (qora qayin), chetan,
qizil daraxtlar yog'ochidan yasaladi. Bolg'aga o'tqaziladigan dastaning
bolg'aga o ‘matilgan uchiga yog'och yoki metall pona qoqiladi.
Bolg'alar og'irliklariga qarab bir-biridan farq qiladi, Ular 200, 400,
500, 600, 1000 g og'irlikda tayyorlanadi. Bundan tashqari 50 va 100 g
i i kvadrat muhrali bolg'achalar ham tayyorlanadi, ulardan mayda
asbobsozlik ishlarida foydalaniladi. 200 grammli bolg'achalardan
rejalash ishlarida foydalaniladi; boshqa slesarlik ishlari, asosan, 400 va
600 g og'irlikdagi bolg'achalar da bajariladi. Og'irligi 2 kg dan 12 kg
gacha bo'lgan temirchilik bolg'alari ham bo'ladi. chilangarlik
bolg'alari asbobsozlik po'latlaridan tayyorlanadi va ish muhralari
toblanadi. Tunuka materiallami to'g'rilash va tekislashda yog'och va
rezina to qmoqlar ham ishlatiladi.
Nojovkalar (dastaki arra) - po'lat arralar ramka va unga
mahkamlangan tishli yupqa polosa
- almashtiriladigan nojovka
polotnosidan iborat bo'lgan kesuvchi asbobdir. Nojovka, ya’ni metall
kesish arrasi qalin metall listlarni, ko'ndalang kesim yuzasi doira
shaklidagi materiallami qirqishga va metallarda oraliq ochishga xizmat
qiladi. Nojovka ramkalari bikr (ajralmaydigan) va ajraladigan bo'ladi.
Ajraladigan ramka ancha qulaydir, chunki unga uzunligi har xil
arra polotnolarini o'matish mumkin. Ramkaning bir uchida dasta va
arra polotnosini o'rnatish uchun o'yiq ochilgan qo'zg'alm as sterjen;
ikkinchi uchida o'yiq va quloqli gaykali tortish vinti bo'ladi va bu vint
ana polotnosini taranglashga xizmat qiladi.
Arra polotnosi juda qattiq
yoki juda bo'sh tortilmasligi kerak. Chunki mana shu ikkala holda ham
arra polotnosi sinib ketishi mumkin. Arra polotnosi ramkaga ikkita
sulfit yordamida o'rnatiladi.
Dasta nojovka polotnosini mahkamlash va taranglash, shuningdek.
arralashda pololnoni u yon-bu yonga harakatga keltirish uchun xizmat
qiladi. Nojovkapoloinosidaoldingi burchagi 0-12° vakeyingi burchagi
40° li pona shaklidagi tishlar bo'ladi. Ikki qo'shni tish uchlari orasidagi
masofa qadam deb ataladi. Dastaga polotnoning tishlari bosish
59
tomoniga qaratib o'rnatiladi. Dastaki nojovkaiar uchun polotnolar
tishlarining qadami 0,8; 1 ;0; 1,25; 1,6 mm 1i qilib tayyorlanadi. Qadami
0.8 va 1,0 mm bo'lgan polotnolar yordamida yumshoq va qovushqoq
materiallar - mis, alyuminiy qotishmalari,
latunlar, plastmassalar
olinadi; qadami 1,25 va 1,6 mm bo'lgan polotnolar po'lat va cho'yanni
unalusli uchun ishlatiladi.
Polotnoning arralanayotgan materialigaishqalanishini kamaytirish
uchun ularning tishlari ochiladi. Nojovka polotnolan asbobsozlik
po'latlardan yasaladi va termik ishlanadi. Arra bilan aylana detallarni
kesish uchun ularni tiskiga mahkamlashda tiskining lablariga yog'och
taxtalar qistiriladi va arra polotnosini 45° burchak ostida o'rnatiladi.
Dastaki qaychilar vositasida yupqa list materiallar - tunukalar qirqiladi.
Har qaysi tig'ining kesuvchi qismidagi sharhlanish qiyaligi qaysi
tomonda ekanligiga qarab, qaychilar onaqay va chapaqay turlarga
boiinadi. Ko'pchilik ishlar uchun oiiaqay qaychi qo‘l keladi,
chunki
bu qaychi bilan ishlayotgan kishiga reja chiziqlari yaxshi ko rinib
turadi. Qaychi tig'ining o'tkirlik burchagi 65-80° bo'ladi; qaychining
tig'lari 0,1-0,2 mm oraliq (zazor) bilan o'matiladi. Qaychilarning
tigiari asbobsozlik poiatlaridan tayyorlanadi va termik ishlov beriladi.
Qalinroq list materiallar, yo'g'onroq chiviq materiallar, qalinroq poiosa
va boshqa materiallar richagli qaychi bilan (11-rasm, b), yuritmali
mashina qaychi, disk qaychi va boshqa qaychilar bilan qirqiladi.
Metallga ishlov berishda egovlardan ham keng foydalaniladi. Egovlar
(12-rasm) zagotovkalarning yuzalarini egovlash uchun ishlatiladi.
Metallni egovlash - lining yuzasidan egov bilan yupqa qatlamni olib
tashlash bo'lib, bundan maqsad metallni kerakli shakl va o'lchamga
keltirishdir. Egovlash ikki xil b o iad i
-xomaki egovlash va silliq
egovlash. Egovning yoqlarida o'tkir tishlar kertilgan yoki qirqilgan
boiadi. Asosiy keitik egovning o'qiga 65° qiyalatib, yordamchi kertik
esa
)45° qiyalatib qilinadi. Asosiy kertik tish profilmi hosil qiladi,
yor/iamchi kertik esa tishni ayrim qismlarga bo'ladi, buning natijasida
qj/indi maydalanib, uning ajralib chiqishi osonlashadi. Egovlar 10 mm
Do'stlaringiz bilan baham: 
