Texnologiya ta’limi praktikumi fanidan o’quv uslubiy majmua

Arralash dastgohlarini sozlash. Arralash dastgohidan material bo’ylamasiga arralash uchun foydalanilganda disk arrani o’rnatishda materialning qalinligi stol tepasidan 10...15 mm balandda bo’lishiga erishish kerak.
Dastgoh zagotovkaning eniga quyidagicha moslanadi: yo’naltiruvchi chizg’ich disk arraga aniq, parallel qilib, undan zagotovkaning eni plyus 0,5 mm (yassi arra ishlatilganda) masofada o’rnatiladi. Materialdan bir-ikkita zagotovka kesib olingach, zagotovkalarning ustki va ostki sirtlarining kengligi (toretsdan 30...40 mm masofada) to’rt joyidan tekshiriladi. Agar tekshirib ko’rilgan o’lchamlar berilgan o’lchamdan ko’zda tutilgan yo’l qo’yihshi mumkin bo’lgan kattalikka farq qilsa, dastgoh to’g’ri sozlangan hisoblanadi. Agar zagotovkaning ustki va ostki sirtlarining kengligi turlicha bo’lsa, qirqib olinadigan zagotovkaning ikki enidan kengroq taxta tanlanadi. Keyinchalik yon baza sifatida foydalanish uchun taxta bir marta arralangandan keyin ag’darib qo’yiladi, shunda uning ostki sirti ustki tomonda bo’ladi. Ikkinchi marta arralagandan keyin zagotovkaning ostki va ustki sirtlarining kengligi yana tekshiriladi; agar har ikkala sirtning kengliklari bir-biriga mos bo’lsa, nuqson kelib chiqishiga dastgohning yaxshi sozlanmaganligi emas, balki baza yon qirraning ostki va ustki sirtlarga yoki arra sirtining stol sirtiga perpendikular emasligi sabab bo’ladi. Zagotovkaning ostki va ustki sirtlari kengligining bir-biridan farq qilishi arralar valining qiyshiqligidan dalolat beradi. Bu holda arralar valine stolga nisbatan parallel o’rnatish kerak, bu ish bilan sozlovchi-chilangar shug’ullanadi.
Agar yo’naltiruvchi chizg’ich arra tekisligiga parallel bo’lmasa, zagotovka yo’naltiruvchi chizg’ichdan chetga og’adi yoki arra diski bilan chizg’ich orasida siqilib qoladi. Bu hollarning ikkalasida ham arralangan sirtning g’adir-budurligi ortib ketadi, arra qiziydi, zagotovkaning qirralari o’zaro parallel chiqmaydi. Bu nuqsonlarni bartaraf etish uchun yo’naltiruvchi chizg’ichni mahkamlab turgan vintlarni burab bo’shatib, uni arra diskiga nisbatan parallel o’rnatish, keyin vintlarni yana burab mahkamlash zarur.