Texnologiya ta’limi praktikumi fanidan o’quv uslubiy majmua

O’lchash va rejalash asboblari (chizg’ichlar, ruletmetr, qalamlar, xatkash va boshqalar). Rejalash deganda chizmadagi shakl va o’lchamlarni rejalash asboblari yordamida yasaladigan buyumning zagotovkasiga ko’chirishni tushunish lozim. Qandaydir biror buyumni tayyorlashdan oldin uning zagotovkasini rejalash, ya’ni ishlov beriladigan chegaralarini chiziqlar bilan belgilab olish lozim. Duradgorlikda masshtabli lineyka, go’niya, porsi go’niya, xatkash kabi nazorato’lchov va rejalash asboblaridan foydalaniladi. Rejalashni qalamda rejalash asboblari (masshtabli chizg’ich, duradgorlik go’niyasi,) yordamida chizmaga, eskizga, texnik rasmlarga muvofiq bajariladi. 1-rasmda rejalash asboblaridan ayrimlarining umumiy ko’rinishi tasvirlangan.
Duradgorlik go’niyasi bir-biriga nisbatan to’g’ri burchak ostida joylashadigan chiziqlarni o’tkazishga va to’g’ri burchak ostida joylashadigan chiziqlarni o’tkazishga va to’g’ri burchaklarni tekshirishga mo’ljallangan.
Masshtabli chizg’ich o’lchamlarni aniqlash va ularni zagotovkalarga qo’yish, ishlov berilgandan keyingi o’lchamlarni tekshirish uchun, shuningdek, to’g’ri chiziqlar o’tkazish uchun xizmat qiladi.
Porsi go’niya. Buyum qismlarini porsi usulida biriktirishda (portret ramkasi qismlari;
eshik, deraza romlarining burchaklari; javon, shkaf kabilarning karnizlari, umuman randalar yordamida gul chiqarilgan qismlarni biriktirishda) rejalash porsi go’niya yordamida bajariladi. Porsi go’niya lineykasi kundaga 450 burchak hosil qilib o’rnatiladi.
Xatkash-aniq o’lchamli qilib arralash, randalash, o’yish-teshish ishlarini bajarishda yog’och materiallarning turli tomonlariga ularning qirralariga parallel qilib reja chiziqlari chizishda ishlatiladigan rejalash asbobi.
Xatkashlar bir cho’pli, ikki cho’pli va ko’p cho’pli bo’lishi mumkin. To’g’ri burchakli detallarni rejalashda quyidagilarga alohida e’tibor berish kerak:
1. Masshtabli chizg’ichning nolli bo’linmasi o’lchash boshlanadigan chiziq ustida turishi lozim.
Masshtabli chizg’ich yordamida detalni rejalash: M: detalning enini o’lchash va reja chizig’ini o’tkazish quyida ko’rsatilgan.