Termiz muhandislik-texnologiya instituti

Tok manbaini tanlash
Amaliyotda vannalar kuchlanish 3,5-3,6 chegarada bo’ladi. Hisobot uchun vannadagi kuchlanishni 3,5 deb qabul qilamiz. Bitta qator jami 340ta vanna ishlashidagi ishlanishidagi kuchlanish quyidagiga teng: 340•3,5=1190V.
Uch to’g’irlagichli reagent bilan nominal tok kuchi 25.000A va kuchlanish 1190 V.
Tok bo’yicha yuklamaning zahiradagi hisobiy koeffitsenti quyidagiga teng:
25000:22688=1,1 {10}.

Xulosa
Ruxni sulfatli eritmalaridan elektroliz usuli yordamida cho’ktrish jarayonini yoritish yakunida shuni xulosa qilib aytish mumkinki; Bunda 3,5 – 3,6 volt kuchlanishli elektr toki beriladi. Shunda katodda rux va qisman vodorod, anodda esa kislorod ajraladi. Katod plastinkasi aluminiydan, anod esa erimaydigan qo‘rg‘oshin va kumush qotishmasidan (1 % kumush) tayyorlanadi. Amaliyotdan ma’lumki, kuyindi takibidagi ZnO (erkin holdagi va SiO2 bilan bog’langan) H₂SO₄ bilan reaktsiyga kirishadi va ZnSO₄ holatiga o’tadi (99.7%). Oddiy tanlab eritish sharoitlarida, metall sulfidlai va ferritlari kuchsiz sulfat kislota eritmasida erimaydi va ularni ancha ko’p qismi rux kekiga o’tadi. Hisob uchun, tnlab eritish davomida jami qo’rg’oshin PbSO₄ holatiga o’tadi deb qabul qilamiz. Kuyindi tarkibidagi CuO 95% va CdO 96% eritmaga o’tadi deb qabul qilamiz. Tanlab eritish jarayoni yopiq holatda olib borilgani uchun kuyindi bilan kelgan jami SiO2, Al2O3, CaSO4, to’liq kek tarkibiga o’tadi deb olamiz.
Rux chiqishini hisoblaganda, olingan mahsulotlardagi uni qiymatini yuklangan materiallar va sulfat kislota eritmsidagi rux miqdolaridan ayirib topiladi. Olingan eritmadagi rux miqdorini aniqlash jami eritmadagi rux miqdorini sarflangan sulfat kislota eritmasidagi rux miqdoridan ayirib topiladi. Shuning uchun jadvalni soddalashtirish uchun, yuklangan materiallar qismida tanlab eritishga ketgan dulfat kislot eritmasi miqdori ko’rsatolgan, balki rux miqdori sulfat kislota eritmasidagi rux miqdoridan ayirib keltirilgan.
Bajarilgan hisoblarga asoslanib, elektroliz jarayonini material balansini tuzamiz. Ruxli eritmalarni elektroliz jarayonining material balansi. Yuklangan ruxli eritma 3107 m³ (ruxning miqdori 140 kg/m³, undagi jami rux miqdori 435 t) olingan rux katodi 268.5 t undagi rux miqdori 99,8 % ni tashkil qiladi. Ishlov beriladigan elektrolit 3107 m³, xajmdagi rux miqdori 53,24 g/l, ruxning yo’qolish 1,6 t ni tashkil qiladi.