Термиз филиали “анатомия ва клиник анатомия” кафедраси

ЭНХОНДРОМА. Энхондрома (хондрома) гиалин тоғайдан ўсиб чиқадиган хавфсиз ўсмадир. Юкорида баён қилинган екзостозлардан фарқ қилиб, суякнинг спонгиоз қаватида жойлашади. Аксарн қўл-оёк панжаларининг майда суякларнда пайдо бўлади. Ёшларда кузатилади. Якка тугунлар билан бир каторда бо-лаларда кузатиладиган ва кўп бўладиган енхондромалар (Оллье касаллиги) ҳам тасвирланган. Кўп бўладиган епхонд-ромаларнннг тери гемангиомалари билан биргаликда учраши Маффуччи синдроми деб юритилади.
Бу ўсма ярим тиниқ бўлакчалардан иборат жуда қаттиқ тугун шаклида бўлади. Юзаси силлиқ, ранги кулранг-мовий тусда. Баъзан кортикал пластинкани чақалайди. Реактив тарзда суяк тўқимаси ҳосил бўлиши мумкин. Микроскоп би-лан гекшириб кўрилганида енхондрома хондроцитлари тар-тнбсиз ҳолда жойлашган етук гиалин тоғай тузилишига ега бўлади. Йирик тугунларда миксоматоз, кальциноз ва икки-ламчи суякланиш ўчоқлари учрайди.
Тугунлар кўп бўлганида жараён малигнизацияга учраши мумкин. Енхондромада ерозив жараёнлар бўлиши муносаба-ти билан оғриқ бошланади, шиш келади. Касалликка қўшилган суяклар синиши мумкин. Иккинчи томондан, енхон-дрома симптомсиз ҳам ўтиши мумкин.
ХОНДРОСАРКОМА. Қанчалик кўи учраши жиҳатидан хондросаркома суяклар хавфли ўсмалари орасида остеосаркомадан кейинги иккинчи ўринни егаллайди. Уни остеосаркомадан ажратиб турадиган бир қанча белгилари бор: 1) хондросаркома киши умрининг бирмунча кейинги даврларида (35 ёшдан кейин) пайдо бўлади; 2) нисбатан секин ўсиши билан ажралиб туради; 3) оқнбати бирмунча хайрли бўлади; 4) кўпроқ чанок суяклари (кейинги навбатда сон суяклари, қовурғалар) касалланади. Бу ўсма бирламчи тартибда юзага келиши ёки енхондрома ва кўп бўладиган екзостозларнинг малигнизацияси натижа-сида пайдо бўлиши мумкин.
Патологик анатомияси. Ўсма суякнинг марказий қисмида ҳам, четларида ҳам (яъни кортикал ёки периостал тарзда) учраши мумкин. У яхши ажралиб турмайдиган зич еластик ёки суякдек қаттиқ бўладиган тугун шаклида кўзга гашлана-ди. Кўнинча бўлакчали кўринишга ега бўлади. Юзаси ялти-роқ. Кесиб кўрилганида ўсма тўқимаси мовий-оқ ярим тиник. массалар кўринишида бўлиб, унда сариқ некроз ўчоқлари, ола-була бўлиб турган қонталашлар ва оҳакланиш зоналари кўзга ташланади
Микроскоп билан текшириб кўрилганнда хондросаркома-нинг бир қисми юксак даражада табақалашган ўсма тузили-
шида бўладики, шу муносабат билан фақат гистологик тузи-лишига қараб уни енхондромадан ажратиб олиш, тафовут килиш анчагина қийинчилик туғдиради.
Қолган ҳолларда хондросаркома учун сезиларли ҳужай-ралар полиморфизми, атипик митозлар борлиги, битта ху-жайрада бир қанча ядролар бўлиши, битта лакунада бир нечта хондробластлар кўзга ташланаши характерлидир. Ўс-ма матрикси кальцийланиши ёки ҳатто суякланиши мумкин.
Хондросаркомада енхондриал суякланиш йўли билан суяк ҳосил бўлиши тоғай доирасида кузатилишини ёдда тутиш муҳим; ҳолбуки, остеосаркомада остеоид бевосита ўсма ҳужайраларидан синтезланиб чиқади. Хондросаркома секин-лик билан ўсиб боради. 5 йилгача умр кўрадиган касаллар сони 43 фоиздан 90 фоизгача боради.