Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Nazariy ma’lumotlar:

. DURADGORLIK ARRALARI VA ULARNI ISHGA SOZLASH

Yog‘och materiallardan buyum tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan ishlar xilma-xil bo‘lib, ulardan birinchisi arralashdir. Bu maqsadda har xil arralardan foydalaniladi.
Duradgorlik o‘quv ustaxonalarida ishlatiladigan arralar shakliga.qarab ikki turga bo‘linadi (10-rasm):
1. Dastarralar.
2. Burcharralar.
Dastarralar ikki qiyemdan: dasta va polotnodan iborat. Polotno dastaga parchinlab hotiriladi yoki vint yordamida o‘rnatiladi.
Burcharralar ham ikki qiyemdan: kashak va polotnodan ibo­rat. Qashak esa o‘z navbatida dasta, kergi yog‘och, tortqi ip, burama tayoqcha va quloqlardan iborat. Polotno kashakka quloqlar yordamida o‘rnatiladi.
rralar qanday shaklga ega bo‘lishlaridan qatiy nazar, vazifasiga ko‘ra uch turga bo‘linadi:
1. Qirquvchi arralar.
2. Tiluvchi arralar.
3. Burilmayoy arralar.
Bu arralar bir-biridan tishlarinyng shakli bilan farq qiladi .
I Qirquvchi arralarning tishlari teng yonli uchburchaklik shaklida bo‘lib, polotnoga nisbatan tik joylashadi.
Tiluvchi arralarning tishlari qiyshiq burchakli uchburchak shaklida bo‘lib, polotnoga nisbatan burchak hosil qilib joylashgan.
Burilmayoy arralarning tishlari to‘g‘ri burchakli uchbur­chak shaklida bo‘lib, ularning oldingi yoqlari polotnoga tik, ketingn yoqlari burchak hosil qilib joylashadi. Bundan tashxari, burilmayoy arralar (u dastarra yoki burcharra tak lida bo‘lishidan qat’i nazar) polotnosining ensiz bo‘lishi bilan tiluvchi va qirquvchi arralardan farq qiladi. Polotnoning ensiz bo‘li­shi ixtiyoriy egri chiziq bo‘yicha erkin arralash imkonini beradi.
Arralar shakli va vazifasidan qat’i na­zar, yirik tishli va mayin tishli bo‘ladi. Yirik tishli arralar nam va yumshoq yog‘ochlarni arralashda, xomaki yog‘och materiallar tayyorlashda ishlatiladi. Ma­yin tishli arralar quruq va qattiq yog‘ochlarni arralashda, tayyor detal-larga ishlov berishda (tirnoq chiqarish, quloq ochishda) ishlatiladi.