Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

DURADGORLIK ISKANALARI
Yog‘och materiallardan turli xil buyumlar tayyorlashda ularning qismlari ko‘pincha «tirnoq» chiqarish yo‘li bilan biriktirilib, bunda o‘yish-teshish ishlari bajariladi. Bu maqsadda har xil duradgorlik iskanalaridan foydalaniladi.
Duradgorlik iskanalari vazifasiga ko‘ra yo‘nuvchi va o‘yuvchi iskanalarga bo‘linadi
Yo‘nuvchi iskanalar yordamida yo‘nish yo‘li bilan taxtalar­ning chetlariga faska chiqariladi, tirnoqlar rostlanadi, teshik, uyalar yo‘nib kevgaytiriladi. Shuningdek, yumshoq va yupqa taxtalar o‘yib teshidadi.

O'yish asboblari:

a- qalin iskana; b- yassi iskana; d – oddiy yupqa iskana; e - ponasimon qalin iskana; f— yafimdumaloq yupqa iskana;g- o'yish chuqurligini cheklagichi bo'lgan enli yupqa iskana
Yog'och detallarda totburchak kesimli uyalar zogatovkalar hosil qilish uchun qalin iskanalardan foydalaniladi Qalin iskana uchida tig'i bo'lgan polotno va dastadan Iborat. Dastasi yorilib ketmaslagi uchun tepasiga pdlat halqa klydirib qoyiladi. Iskanalar polotnosi asbobsozlik polatidan, Clastasi quruq eman, buk, grab, zarang, oq akas, shumtol yog;ochidan yasaladi. Yog'och sog'lom.chirimagan, yorilmagan, dsimtalarsiz, qurt teshmagan va namligi ko'pi Ijllan 12% bo'lmog'i lozim. Dastalami zarbaga chidamli |3lastmassadan ham tayyorlash mumkin. Duradgorlar ikanasining quyruq qismi polotnoni dastaga puxta ITiahkamlashni ta'minlaydigan shaklda bdlishi zarur. Distalar polotnoga zich va puxta o'tqazilmog'i kerak. Dostada otkir burchaklar yoki notekisliklar bo'lmasligi lozim. JSkana polotnosi va dastasi loklab qdyiladi.
To’rtburchak uyalar qalin iskanalar yordamida reja chiziq bo’icha uyiladi. Parron uyalar ochishda reja chiziq detaining ||(|«ala tomoniga tushiriladi, parronmas (tubli) uyalar uyishda bir tomoniga tushiriladi.O'yishni boshlashdan oldin detal dasgohga yoki stolga puxta mahkamlab qoyiladi. Parron uyalar ochishda stol yoki dastgohning qopqog'i shikastlanmasligi uchun detal tagiga yaroqsiz taxta bdlagi qdyiladi.Iskana dyiladigan uyaning eniga mos bdlmog'i kerak. Agar bir necha detalda bir xil uyalar dyish zarur bdlsa, ular tax-tax qilib qdyiladi va hamma detallarda bir yo’la uyalar ochiladi.
Uyalardyiquyidagichaboshlanadi:iskanatig'inihkariga qaratib, reja chiziqdan 1-2ichkaridmatiladiva yog'och bolg'a yoki oddiy bolg'a bilan dastasiga yengll-
yengiluribyog/ochgbozkirgiziladivayanabolg'abilanuriladi, keyin uni tebratib, ajralganyog'ochchiqaribolinadiva uya ochish shu tarzda davom ettiriladi. Uya ochishning_iboshida qoldirilgan 1-2 mm quyim yupqa iskana bilan olib
tashlanadi (tozalanadi). ■
Uya ochishda uning qirralari ezilib ketmasligiga e'tibor berilmogi lozim. Buning oldini olish uchun iskanani doim uyaning o'rtasi tomon qiyalatib ushlash kerak.
Parron uyalar ochishda yog'och avval detallarning biij tomonidan, keyin uni dgirib, ikkinchi tomonidan o'yib olinadL Yupqa iskana bilan kesish Uyalar-ariqchalar, timoqlami tozalash va ochish hamda qirraru yo'qotish uchun yassi iskanalar, dumaloqlangan timoqlami tozalash va botiq hamda qavariq yuzalarga ishlov berisrj uchun esa yarimdumaloq iskanalar ishlatiladi. Qalini iskanalar kabi yupqa iskanalarning polotnosi asbobsozli' pdlatidan, dastasi dsha turdagi yog;ochlardan yasaladi