Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Konussimon uchburchakli rezba detallarni jips biriktirish im-konini beradi. Bunday rezbalar konusli tiqinlarda, ba’zan moyquygichlarda uchraydi.
To‘g‘ri burchakli rezbaning profili to‘g‘ri burchak shakliga yaa (258-rasm, b). Uni tayyorlash texnologiyasi murakkab va mustahqam ligi chegaralangan. Shuninguchup undan kamdan-kam foydalaniladi.
Trapetseidal tasmali rezbaning kesimi grapetsiya ko‘rinishida bo‘lib, profil burchagi XY'gateng (1.25 rasm, v) Bunday rezbanin) ishqalanish koeffytsiyenti kam, uni katta kuchlanishdagi qdraka1 larni uzatish uchun metall kesish sastgohi, domkrat va presslarda ko‘llaniladi. Trapetseidal rezbalarning asosiy elementlari stan dartlashtirilgan.
Tirakrezbalari asosan, o‘qbo‘yicha birtomonga Yo‘nalgan katta kuch bilan yuklangan vintlarda, masalan, domkrat, iskanja va boshqalarning vintlarida ishlatiladi (1.25-rasm, g). Uning profili mustahkam, profil burchagi 30°.
Yumaloq rezbalar ikki yoyning uchinchi aylana yoyi bilan tutashuvidan hosil bo‘lgan aylanasimon profilga ega, profil burchagi 30° (1.25-rasm, d). Mashinasozlikda bunday rezbalar kam ishlati­ladi. Ular uncha katta bo‘lmagan bosim ostida ishlash uchun mo‘ljal-langan bo‘lib, suv-gaz quvurlarida va ularni biriktiruvchi elementlar - fitinglarda ishlatiladi.
O‘ramlar soniga qarab rezbalar bir kirimli va ko‘p kirimli turlarga bo‘linadi. Kirimlar sonini rezbali chivikning torepidan anikdash mumkin, chunki toreida o‘ramlar soni ko‘zga yaqqol ko‘ri-nib turadi. 1.26-rasmda rezbaning kirimlar soni har ikkala tasvirda yaqqol ko‘rsatilgan.
Bir kirimli rezbalarning vintchiziqlari kichik ko‘tarilish burchagiga ega bo‘lgani uchun ular katta ishqalanishga duch keladi. Bundan tashqari, ularning foydali ish koeffitsiyenti ko‘p kirimli rezbaga qaraganda bir muncha kam.
Ko‘p ki­rimli rezbalarda ko‘tarilish burchagi bir kirimliga nisbatan katta. U konustriktuv xususiyat bir aylanishda vintga o‘rnatilgan mexanik (m yoki detalning surilish kattaligini oshirib, qurilmaning mustahkamlik va ishonchliligini ta’minlaydi. Ko‘p kirimli rez­balar, asosan, mashina va mexanizmlarda xarakatni uzatish uchun ishlatiladi.
Mashinasozlikda uch xil — metrik, dyuymli va quvur rezbalar ishlatiladi.