Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

CHILANGARLIK
Amaliy mashg’ulot
Mavzu: Rezba qirqish turlari. Rezba to’g`risida umumiy ma`lumot.
Ishdan maqsad:
Rezba qirqish turlari. Rezba to’g`risida umumiy ma`lumot. Ichki rezba qirqishda ishlatiladigan asboblar. Rezba ochish uchun parmalarni tanlash. Metchik bilan rezba qirqish. Tashqi rezba ochish uchun ishlatiladigan asboblar. Plashka va lerkalarda rezba qirqishda xavfsizlik qoidalari bilan tanishish,ishlash usullari o’rganish ish malakasi hosil qilish
Ishni bajarishga doyir ma’lumotlar:
Rezba kesish . Rezba to‘g‘risida tushuncha. Vint chizig‘ini hosil qilish
Mashina va mexanizm detallarini biriktirish vositalari ichi-da )sh ko‘i tarqalgani rezbali biriktirish usulidir. Bu usul oson, qulay, ayniqsa, mashina va apparatlarni ta’mirlash yoki sozlashda ishonchlidir.

1.21-rasm. Rezbali detallar:
a—tashqi (vint); 6— ichki.

R


ezba kesish dsb, detal zagotovkasining tashqi yoki ichki qismidan vint chizig‘i bo‘ylab qirindi chiqarib kertishga aytiladi. Rezbalar tashqy va ichki bo‘lishi mumkin Masalan, 1.21-rasmda tasvirlangan detalga (a) kesilgan tashqi rezba vint, ikkinchi detalga (b) kesilgan ichki rezba gayka deb ataladi. Vint chizig‘ining hosil bo‘lishini quyidagicha tasavvur qilish mumkin. ABS uchburchagini kesib olib gipotenuzasi ustidan qalam yurgizib chiqiladi. Shundan keyin uchburchakni kichik katetidan silindr chiviqqa o‘ralganda AS gipotenuza chiviqda vint chizig‘ini hosil qiladi. Chiziqlar oralig‘ini vint chizig‘ining qadami deb ataladi.
Binobarin, AS tomon bitta o‘ramning balandligini, SAB burchak vint chizig‘ining burchak ko‘tarilishini ifodalaydi. Silindrsimon sirtda burchak ko‘tarilishining yo‘nalishiga ko‘ra vint chizig‘i (rezba) o‘ng yoki chap bo‘lishi mumkin.



1

.22-rasmda o‘ng va chap vint chiziqlarini 1.23-rasm. Rezbalar: a- o‘ng; 6- chaphosil qilish ko‘rsatilgan (a, b)
O’ramning farqini o’ramni ko’tarilishi misolida yaxshiroq tushunib olish mumkin. Gaykani shpilkaga soa1 mili yo‘nalishida burab kiritilsa, xar ikkala detal gayka va shpilkaga o‘ng rezba kesilgan bo‘ladi.
Agar shpilka gaykaga, soat mili yo‘nalishiga teskari holda buralib kirsa, demak, ikkinchi holda detallarga chap rezba kesilgan bo‘ladi (1.23-rasm). Mashinasozlikda ko‘pincha o‘ng rezbalar ishlatiladi. Rezba kesilganda kesilmay qolgan yumaloq ko‘ndalang kesimi uning ichki ko‘ndalang kesimi deb, bu kesimningdiametri rezbaning ichki diametri deb ataladi. Chiviqning tashqi diametri (a1) rezbaning nominal diametridir.