Tеrmiz davlat univеrsitеti kasbiy ta’lim kafedrasi

Yog‘ochning hidi. yog‘och undagi smolalar, efir moylari, oshlash kislotalaridan qaysi birining mavjudligiga va miqdoriga bog‘liq holda har xil hidli bo‘ladi.
Yog‘ochning o‘zak qismi o‘tkir hidli bo‘lib, unda yuqoridagi moddalar ko‘p bo‘ladi. Yangi kesilgan, shuningdek, igna bargli daraxtlar yanada o‘tkir hidli bo‘ladi. Yog’och qurigan sayin hidsizlanib boradi, ba’zan hidi o‘zgarib ketadi. Hidning o‘zgarishi yog‘ochning buzilishiga ham bog‘liq.


Texnika xavfsizligi, ishlab chiqarish tozaligi va gigiena qoidalari
Maktablarda o‘quvchilarning davomati, o‘zlashtirishlari, kasb-hunarlarni puxta o‘rganishlarini ta’minlash maqsadida umummaktab miqyosida, Maktab va maktablararo o‘quv ishlab chiqarish kombinata o‘quv ustaxonalarida qat’iy tartibintizom o‘rnatilishi shart. Aks holda ulug‘ rus pedagogi S. Maka­renko aytganidek: «intizomsiz maktab suvsiz tegirmon» bo‘lib qoladi.
Shu boisdan o‘quv ustaxonalarida olib boriladigan mehnat darslarida ham o‘quvchilar quyidagi tartib-intizomga qat’iy rioya qilishlari kerak:
1. O’quvchilar mehnat darslariga muntazam ravishda, kechikmasdan qatnashishlari shart. Chunki o‘quvchilar amalny mashg‘ulotlarni faqatgina o‘quv ustaxonalaridagina bajarysh imkoniga ega bo‘ladilar. Bu ishlarni uyda bajarish imkorniyat ularda bo‘lmaydi. Shuni e’tiborga olib ham mehnat darslari amaliy mashg‘ulotlar yuzasidan uyga vazifa beriladi. Demak o‘quvchi darsga kelmasaa o‘rganayotgan kasb-hunari borasida ko‘nikma va mehnat malakalari hosil qilish imko­niga eg‘a bo‘lmay qolmaydi
2. Har bir o‘quvchi dars vaqtida o‘ziga birkitilgan ish o‘rnida o‘tirishi va ishlashi shart Buning uchun ish o‘rinlari o‘quv­chilar soniga qarab yetarli bo‘lishi shart. Bu hol o‘quvchilarning ishsiz qolmasliklari va topshiriqlarni o‘z vaqtida bajarishlarini ta’minlashga yordam beradi.
3. Dars vaqtida o‘quvchilarning bir joydan boshqa joylarga ko‘chib yurishlariga ruxsat etilmaydi. Bu hol ish o‘rinlarining (dastgohlarning, asbob-uskunalarning, stanoklarning) bo’sh qolmasligi, ulardan uzoq vaqt mobaynida foydalanish imkonini beradi. Shuning uchun ish o‘rinlarini, unga tegishli asbob-uskunalarni nomerlab ish o‘rniga o‘quvchilarni qat’iy biriktirib, ularning javobgarligini orttirish kerak. O’quvchi imkoni boricha maktabni bitirib ketgunga qadarli o‘ziga biriktirilgan ish o‘rnida o‘tirishi va ishlashini ta’minlash maqsadga muvofiqdir.
4. Har bir o‘quvchi sanitariya va gigiyena qoidalariga rioya qilgan holda amaliy mashg‘ulotlarga o‘zining maxsus ish kiyimini olib kelishi va shu kiyimda ishlashi kerak (imkoni boricha o‘quv ustaxonalarida mavjud bo‘lgan o‘quvchilar uchun mo‘ljallangan maxsus ish kiyimidan umumiy maqsadda foydalanmaslik kerak. Chunki bu kiyimni bir hafta davomida salomatligi turlicha bo‘lgan 10—15 o‘quvchi kiyadi, bu esa ba’zi o‘quvchilar salomatligiga salbiy ta’sir etishi mumkin).
5. O’quvchilar grafik asosida vaqt-vaqti bilan navbatchilik qiladilar. Ular o‘quvchilarga zagotovkalar, asbob-uskunalar tarqatadilar. Ishdan so‘ng ularni yig‘ishtirib, joy-joyiga qo‘yadilar va o‘quv ustaxonasini supurib-sidirib tozalaydilar.
6. Amaliy mashg‘ulotlarni tanaffussiz o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. Chunki tanaffus qisqa muddat davomida o‘quvchi­larning havoyi bo‘lib qolishlariga, undan so‘ng ularning ilgarigidek ishga kirishib ketishlariga salbiy ta’sir etadi. Shuning uchun mashg‘ulotni tanaffussiz davom ettirib, tanafnafus hisobiga mashg‘ulotni bir oz ilgariroq tugatishga ruxsat etiladi.
7. Mashg‘ulotdan so‘ng har bir o‘quvchi o‘z ish o‘rnini tozalab, asboblarni tartibga keltirib, ortiqcha materiallarni, chala yoki tayyor ishlarni o‘qituvchi yoki ishlab chiqarish masteriga topshirib, yuzqo‘llarini yuvib, joyjoylariga o‘tiradilar.
8. O’qituvchi darsga yakun yasab, o‘quvchilarning ishlarini baxolab, kuzatish davomidagi qo‘yilgan baholarni umumlashtirib, o‘qib eshittiradi. So‘ng o‘quvchilarga javob beradi.