Termiz-2021 Qishloq xo’jaligida mehnat resurslari va ulardan foydalanish samaradorligi. Reja: Respublika qishloqlaridagi aholi, mehnat va mehnat resurslari

Iqtisodiy faoliyat bilan bandlar tovar ishlab chiqarish va turli xil
xizmatlar ko’rsatishida qatnashib, shunga bog’liq holda o’z daromadlari
borasida boshqa odamlar guruhi - shaxslar yoki jamiyat bilan munosabatga
kirishuvchi shaxslar. Ularga quyidagi shaxslar kiradi:
 haq olish uchun yollanib to’liq va to’liq bo’lmagan ish vaqtida ishlovchilar;

 kasallik, kasalni parvarishlaganlik, ta‘til, ish tashlash va shunga o’xshash

sabablar bilan vaqtincha ishga bora olmaydiganlar;
 tadbirkorlik faoliyati bilan shug’ullanuvchilar;
oilaviy korxonalarda ish bajaruvchilar (haq to’lamasdan).

“Bandlik” atamasining ma‘nosi odamlarning jamiyat uchun foydali

faoliyatning turli ko’rinishlariga ehtiyoji va bu ehtiyojni qondirilish darajasi va
ish joyi bilan ta‘minlanish sifatida anglanadi. Qishloq xo’jaligida bandlikning
ikki shakli mavjud: to’liq va to’liqsiz.To’liq bandlikka odamlar yil davomida ish
bilan ta‘minlangan bo’ladilar. To’liqsiz bandlik ish kuchidan to’liq
foydalanmaslik bilan aniqlanadi. To’liqsiz bandlikda odamlar to’liqsiz ish kuni,
to’liqsiz ish haftasi, to’liqsiz ish yili tartibida ishlashga majburlar.
Qishloq xo’jaligida bandlikning miqdoriy ko’rsatkichlari quyidagilar:
 bandlarning umumiy soni;

 to’liq ish kuniga qayta sanalganda bandlar soni;

 ma‘lum davrda (qoidaga ko’ra, yilda) ishlangan odam/kunlar yoki
odam/soatlar.
Ishsizlar deb, - O’zbekiston Respublikasi aholining bandligi haqidagi
qonunchiligiga ko’ra, rasmiy ravishda mehnat qilish xususiyatiga ega, lekin ishi
va ish haqi (mehnat daromadi) yo’q, davlat bandlik xizmatidan ish qidirayotgan
ish qobiliyatiga ega va ishlashga tayyor shaxs sifatida ro’yxatdan o’tgan
fuqarolar tan olinadi. Ishsizlarga biror sabab bilan ishdan bo’shatilganlargina
emas, o’z ixtiyori bilan ishdan bo’shab, yangi ish topishga urinayotgan shaxslar
ham kiradi. Ishsizlarni to’rtta toifaga ajratadalar:

 bo’shatilish natijasida ishini yo’qotganlar;

 o’z ixtiyori bilan ishini tashlab ketganlar;

 dam olish (tanaffus) dan keyin mehnat bozoriga kelganlar;

 mehnat bozoriga birinchi marta kelganlar.

Ishsizlikning son ko’rsatkichi uning darajasi va davomiyligi hisoblanadi.

Ishsizlik darajasi ( ) iqtisodiy faol aholi soniga rasman ro’yxatga olingan ishsizlar ulushi sifatida foizlarda aniqlanadi:

bunda:
– ishsizlik soni, odam;

– aholining iqtisodiy faol soni (ishchi kuchi), odam.