Temperament va xarakter va qobilyat. Reja

M.G.Davletshin 
texnikaviy qobiliyat ustida tadqiqot ishlari 
olib borgan yetakchi mutaxassis hisoblanadi. Muallif texnikaviy qobiliyat deganda 
shaxsning individual psixik xususiyatlaridan tuzilgan shunday o`ziga xos birikmalarni 
tushunadiki, u shaxsning texnikaviy faoliyatga yaroqlilik darajasini va u bilan 
muvaffaqiyatli ravishda shug`ullana olishini aniqlaydi. 
M.G.Davletshin ham an`anaviy yo`ldan borib, texnikaviy qobiliyatlarni ikkita o`sha 
nomdagi tipga ajratadi hamda yetakchi tayanch xususiyatlarini o`zgarishsiz qoldiradi. Lekin 
boshqalardan farqli o`laroq, bunda yetakchi xususiyatlar rivojlangan texnikaviy fikrlash va 
fazoviy tasavvurdan iboratdir. Uning talqinicha, texnikaviy iste`dodli shaxs bo`lish uchun 
unda a) amaliy jihatdan fahmli; b) texnik moslamalarni tahlil qila olish qobiliyati; v) 
narsalarni montaj qilib qismlardan butun hosil qila olish qobiliyati bo`lishi shart. 
Keyingi yillar ichida o`zbekiston psixologiyasida ham qobiliyat va iste`dod masalalari 
bo`yicha bir qancha psixologlar ish olib bormoqdalar. Bu sohada B.R.Qodirov, B.S.Sodiqov, 
E.G`.G`oziev, V.A.Tokareva, Z.Nishonovalarning tadqiqot ishlari ma`lum bo`lib, qobiliyat, 
iste`dod tushunchalariga o`z ta`riflarini berganlar. 
B.R.Qodirovning 
fikricha: "Ma`lum bir faoliyatga qiziqmay turib qobiliyat haqida 
gapirib bo`lmaydi. Va o`z navbatida har qanday qobiliyatli bola hali iste`dodli degani emas. 
Ko`p qirrali va rivojlangan qobiliyatlar iste`dodli bola shaxsining moddiy asosini tashkil 
etadi, xolos. Aksincha, iste`dodli bola qobiliyatsiz bo`lishi mumkin emas. Bu fikrlardan 
ko`rinib turibdiki, iste`dodli bola sof fikrli, har xil qobiliyatga va umuman aqliy 
rivojlanishga tayyor turgan hozirjavob, nodir shaxsiy xususiyatlarga to`la boladir. 
Mavzu yuzasidan nazorat savollari: 
Mavzu yuzasidan nazorat savollari: 
1.
Temperament so`zining lug`aviy ma`nosi? 
2.
Gippokrat bo`yicha temperament tiplari? 
3.
I.P.Pavlov bo`yicha oily nerv faoliyati tiplari? 
4.
Xarakter deganda nimani tushunasiz? 
5.
Xarakter qanday shakllanadi? 
6.
E.Krechmer bo`yicha qanday xarakter tiplari mavjud? 

---

7.
Xarakter nimalarda namoyon bo`ladi? 
8.
Geniallik deganda nimani tushunasiz? 
8.
Qobiliyatlar tushunchasining mazmunini izohlang? 
9.
Qobiliyatlarning sifati va miqdor tavsifi nimalarda ko’rinadi? 
1.
Qobiliyatlar tuzilishini tarkibini ko’rsating? 
2.
Qobiliyat borasidagi nazariyalarning mazmuni nimalarda ko’rinadi? 
3.
Qobiliyatlarning tabiiy asoslarini ajratib ko’rsating? 
4.
Qobiliyatlarning rivojlanishiga ta'sir etuvchi omillar nimalar bilan belgilanadi?