Temperament va xarakter va qobilyat. Reja

Ijtimoiy 
sharoit 
 
 
 
Iqtidor 
 
 
 
 
Iste'dod 
 
 
 
 
 
Qobiliyatning 
rivojlanish darajasi 
Faoliyat 
Shaxsning mehnatga, 
bilishga ijtimoiy faolligi 
Qobiliyat 
Umumiy 
Qobiliyat alomatlari 

---

Har qanday layoqat qobiliyat darajasiga ko`tarilishi uchun eng murakkab yo`lni bosib 
o`tishi kerak bo`ladi. qobiliyatlar ilk davrlardanoq rivojlana boshlab, bir necha bosqichda 
amalga oshadi. 
Qobiliyatlarning rivojlanishi va shakllanishi birinchidan, ma`lum bir faoliyatga 
moyillik yoki intilish borligiga va faoliyat natijalarining sharoitga qarab tegishli tabiiy zehn, 
nishonalarni aniqlash yo`li bilan, ikkinchidan mutaxassis (muzikant, artist, rassom va 
hokazo) rahbarligida tizimli faoliyatga jalb etish orqali shaxsning tabiiy xususiyatlarini 
chiniqtirish va rivojlantirish yo`li, bilan uchinchidan, umumlashgan aqliy operasiyalarni 
shakllantirish yo`li bilan borishi kerakki, bu operasiyalar umumiy va maxsus axborotni 
yengil va samarali o`zlashtirishni, tanlagan faoliyat bo`yicha ko`nikma va malakalarni hosil 
qilishni ta`minlasin. To`rtinchidan, o`quvchining maxsus qobiliyatini kamol toptirishni 
jadallashtirishni ta`minlovchi shaxsni har tomonlama rivojlantirish yo`li bilan. 
Beshinchidan, shaxsning faollik alomatlarini tarbiyalash yo`li bilan borish kerakki?, bu 
alomatlari dastavval mehnatsevarlik, mustaqillik, tashabbuskorlik, puxtalik, qat`iyatlik, 
sinchkovlik va tanqidiylikdan iborat. Bularsiz individning potensial imkoniyatlari va 
qobiliyati faoliyatda maksimal ravishda rivojlana olmaydi. Oltinchidan, maktab 
o`quvchilariga nisbatan individual munosabatda bo`lishni umumiy talablar bilan to`g`ri 
qo`shib olib borishdir. qobiliyatning muayyan izchillikda namoyon bo`lishi va rivojlanishini 
hayot tajribasi ko`rsatib turibdi. 
Qobiliyat turli rivojlanish darajasiga ega bo`lishi mumkin. Ilmiy abstraksiyalash 
qobiliyatning ikki darajasini farqlash imkonini beradi; reproduktiv va ijodiy aks ettirish 
darajalari. o`z qobiliyatini rivojlantirishning birinchi darajasidagi kishi bilimlarni juda 
mohirlik bilan o`zlashtiradi. Faoliyatni o`rganib oladi va uni biror namuna orqali amalga 
oshiradi. Ikkinchi darajada turgan kishi esa yangilik yaratishga qodirdir. Bu darajalarni 
tekshirishga metafizik munosabatda bo`lish yaramaydi albatta, birinchidan har qanday 
reproduktiv aks ettirish, faoliyat ijodiy faoliyat elementlarini ijodiy aks ettirish faoliyati esa 
reproduktiv faoliyat elementlarini, o`z ichiga qamrab oladi, busiz ularni tasavvur qilib 
bo`lmaydi. Ikkinchidan, yuqorida aytilgan darajalar ham qandaydir o`zgarmas va qotib 
qolgan narsalar emas. Kishi bilimlarni o`zlashtirib, ko`nikma hosil qilish jarayonida faoliyat 
bir darajadan ikkinchi darajaga o`tib turadi. qobiliyatning tabiiy manbai ham mavjud bo`lib 
va u tabiiy zehn deb yuritiladi. 
G`arbiy Yevropalik olimlar psixologiyadagi irsiyat nazariyasiga qarshi chiqadilar. 
Masalan, shveysariyalik psixolog