|
Áspi (blyashka) payda etiw usılı
Bul usıl vuruslardi kóriw ushın texnikalıq tárepten júdá quramalı bolıp, tiykarınan viruslardı titrlawda qollanıladı. Dalbekko hám Fogt 1954 jılda eger astındaǵı tawıq fibroblastlari kulturasida atlardin' batısda ushrawshi ensefalomielit virusınan paydalanıp, áspi alıw usılın usınıs qildı. Sońǵı jıllarda kópshilik avtorlar bir qansha viruslardı úyreniwde bul usıldan paydalanıp atır.
Buǵan belok, vezikulyar stomatit, nyukasl keselligi, qustiń oba keselligi, poliomielit hám basqalar mısal bola aladı.
Virusologiyada áspi usılı keń qollanılıwınin' sebebi virustin' taza populyatsiyasin alıw, tiykarınan, viruslardin’ genetikalıq qásiyetlerin úyreniwge tiykarlanǵan. Házirgi waqıtta áspi tayarlawdı Dalbekko hám Fogt ápiwayılastırıp, bir birinen qatar parıq etetuǵın hár túrlı viruslardı úyreniw usılların islep shıqtılar.
Áspi usılı ortalıǵı quyilǵan hám ózinde vital-boyaw neytralrotni saqlawshı, jalan qatlı kletkalarda viruslar tárepinen payda etiletuǵın negativ koloniyalar yamasa áspiler bolıp tabıladı (48-suwret). Áspilerdi kulturada reńsizlengen jerleri bolıp bul virus tásiri nátiyjesinde ólgen kletkalardan ibarat. Virustı basqa jerge ótkeriw zárúr bolsa eger ornına kraxmal yamasa metilsellyulozadan paydalanıw múmkin. Ayırım viruslar eger menen jawmaǵanda da áspi payda etedi, bularǵa iri shaqlı Haywanlardin’ oba keselligi virusı, ospovaksina, gerpesvirusnin' ayırım wákilleri mısal bola aladı.
Áspilerdi qoyǵanda kulturanin' sapasına bólek itibar beriledi, degeneratsiya belgilerisiz kletka bir tegis ósimteli bolıwı kerek.
Jaqsısı flakonlarda yamasa hár túrlı túrdegi ph da o'stirilgen kulturalardan paydalanıladı. Xenks eritpesi menen juwılǵan virus 37-380 C (1-2 saat ) kontaktta qóyılıp mudami shayqatılıp turıladı. Adsorbsiyalanbaǵan virustı Xenks eritpesi járdeminde juwıp taslanadı, yamasa paster pipetkasi járdeminde sorip alınadı, keyininen kletka qabatına arnawlı eger qatlamı qóyıladı.
Egiletuǵın ortalıqtı tańlaw kletkanin' hám virusnin' túrine baylanıslı.
Egiw ushın jatqızılatuǵın agar-agardi ádettegidey komponentleri tómendegiler: eger Erla eritpesi. (NaHCO3), ortalıq hám antibiotikler.
Eger 30 -60 minuttan keyin qatqannan soń, ph maydani daǵı kondensat ızǵarlıqtı quyıp taslanadı, flakonlar termostatqa jaylastırılıp kletkanı joqarıǵa qaratıp inkubatsiyalanadi. Inkubatsiyalaw waqıtı hám temperatura sol virus áspi payda etiwi ushın optimal bolıwı zárúr.
Áspi payda boliwin kóriw ushın bir neshe kún dawamında baqlaw alıp barıladı. Bul waqıt ishinde kletkaǵa adsorbsiyalangan viruslar kletka ishine kiredi, reproduksiya sikli ótedi keyininen kletka ishinen shıǵıp qońsılas kletkalardı jaraqatlaydı.
Tiri kletkalardiń pútkil bir qatarında virusdin' kóbeyiwi nátiyjesinde ólgen kletkalardin' aralshalari payda boladı. Boyaw eritpesi tek tiri kletkanı bo'yaydi.
Sonın' ushın matrasda tegis qızdırıw - qızıl fonda reńsiz daqlar payda bolıp, bul daqlardı Dalbekkonin' negativ daqları yamasa áspiler (anglichan plack) dep ataladı. Hár bir áspi, kletkalarnin' ólgen aralshalarina qaray payda boladı. O'stirilgen kletkalarda kóplegen viruslar áspi payda etedi. Júdá tig'iz jaylasqanda áspiler bir-biri menen qosılıp ketedi.
Áspilardin' payda bolıw waqıtı hám forması virus shtammpinin' túrine, kletkanin' túrine hám ósiriw sharayatına baylanıslı. Dalbekko hám Fogt viruslardı titrlewdegi baqlawları tiykarında payda bolǵan blyashkalarınin' sanı jiberilgen virus muǵdarı menen tuwrı proporsionallıǵın kórsetedi. Bir áspinin' payda bolıwı ushın bir juqpalı virus bólekshesi jeterli ekenligin tastıyıqladı.
Biraq bul qaǵıyda málim bir dáwirde anıq bolıp, eń aldın kulturaǵa joqarı suyultirilǵan viruslardı túsirgende kletkaniń kóplegen zıyanlanıwına múmkinshilik bolmaydı.
Reńli úlgi - Laboratoriya tekseriwlerinde reńli úlgini birinshi ret Solk, Yangner hám Uord 1954-jılda usınıs etdi. Bul usıldı islep shıǵıwǵa Enders, Ueller hám Robbinsinniń gúzetisleri sebep bolıp, olar virus juqtırilmaǵan toqıma kulturasi metebolizmi nátiyjesinde pH kislotalı tárepke ótip, bunday jaǵdaydı ortalıqqa qosılǵan fenolrotinin' sarǵayıwı sebepli biliw múmkin. Sonday jaǵdayda virus juqtırılǵan toqıma kul'turasindaǵi suyıqlıq tiri kletkalardı óltirip, ozınin' qızıl reńin saqlap qalǵan. Aste ósiwshi kletkalarda úlken tezlik penen ko’beyetuǵın viruslar o'stirilgenda kózge kórinetuǵın anıq nátiyjeler beredi.
Reńli úlgi usılı ozınin' joqarı anıqlıǵı menen ajralıp turmaydı sonın' ushın ámeliyatda kem paydalanıladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
