Tema: Qala hám sanaat sharayatında atmosfera hawasınıń insanlarǵa, ósimliklerge hám túrli organizmlerge tásiri Mazmunı

Juwmaqlaw

Samarqand qalası atmosfera hawasınıń pataslanıw dárejesin úyreniwde ádebiyatlar tiykarında analiz etip úyrenip, tómendegi juwmaqlardı aldıq:
Atmosfera hawasınıń pataslanıwı boyınsha eń havfli zona bul avtostansiya átirapı; orta havfli zona Dahbed hám Rudaki kósheleri kesilisken aymaq; havfli zona «Gerbish» hám «Alpomish» hám de ximikler qalashası átirapındaǵı aymaq ; kem hatarli aymaq bul universitet hiyoboni átirapındaǵı aymaq hám xatersiz aymaq bul qala sırtındaǵı Ohalik taw aldı aymaǵı ekenligi kórsetilgen.
Samarqand qalasınıń úlken sanaat zonalarında : Alpomish, Shını zavodı hám Ximiya kombinatı maydanlarında iyis gazınıń muǵdarı Ximiya kombinatı maydanında kópligi (11-13 mg/m³) hám Shını zavodı hawasında kamligi (6,5-8,0 mg/m³) jazıp qoyıldı. Ximiya zavodı átirapındaǵı CO muǵdarınıń kópligi sebebi zavod sexlarında ximiyalıq elementlardıń islep shıǵarılıwı hám shań uslagichlarning ırǵaqında islemewi yamasa remont talap etiwi bolıp tabıladı.
Qalalarda avtotransport qurallarınıń kóbeyiwi hám trasport qurallarınıń gónergenligi nátiyjesi atmosfera hawasınıń avtotransport shıǵındıları menen pataslanıwı tiykarǵı ofatga aylanıp atır. Usınıń sebepinen onı kemeytiw tiykarǵı ekologiyalıq mashqala bolıp tabıladı.
Onıń ushın tekǵana hár qıylı islep shıǵarıw mákemeleri, kárxanaları, wálayat hám qala tábiyaattı qorǵaw bólimleri qánigeleri bálki, bárshemiz gúresiwimiz kerek.

Paydalanǵan ádebiyatlar

1. 
   Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. -T.: O'qituvchi, 1991.
   
2. 
   Novikov Yu.I. Oxrana okrujayuey sredi. –M.: Vishaya shkola, 19987.
   
3. 
   Egamberdiev R. Ekologiya. –T.: O'zbekiston, 1993.
   
4. 
   Tursunov X.T. Ekoloiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. –T.: Saodat RIA, 1997.
   
5. 
   Ergashev A., Ergashev T. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish. –T.: Yangi asr avlodi, 2005.
   
6. 
   Abdullayev X.A. Biogeoximiya va tuproq muhofazasi asoslari. Тoshkent. «O’qituvchi», 1989, 127 b.
   
7. 
   Alimov Т. A., Rafikov A.A. «Ekologiya xatolik saboqlari», Тoshkent, «O’zbekiston», 1991, 70 b.
   
8. 
   Baratov P. Тabiatni muhofaza qilish. Т.: «O’qituvchi», 1991, 254 b.