Tema: Házirgi jónelistegi poeziyanıń tematikası

Tema: Házirgi jónelistegi poeziyanıń tematikası

Joba:

1. Házirgi ádebiy jóneliste poeziyasınin tematikası, ideyalıq bag’ıtı. İ. Yusupov, B. Qayıpnazarov, X. Seytov, K. Raxmanov, J. İzbasqanov, Sh. Ayapov lirikalarında G’árezsizlik hám Watan tuyg’ısınıń ju’pkerlesip sáwleleniwi.

2. Házirgi ádebiy jóneliste qaraqalpaq poeziyasında jana formalıq izlenisler.

3. Házirgi ádebiy jóneliste epikalıq poeziya. İ.Yusupov poemalarındag’ı kórkemlik izlenisler.

Ǵárezsizliktiń ruwxιy ómirimizge tiygizgen tásiri birinshi gezekte poeziyada, ásirese, onιń lirik formalarιnda birden kórinis taba basladι. Shayιrlarιmιz mádeniyatqa, sóz ónerine bolǵan dóretiwshilik qatnaslarιn ózgertip, ózleri suwretlep otιrǵan turmιs hádiyselerin jańasha ideyalιq-estetikalιq ólshem tiykarιnda jaza basladι. Olar óz qosιqlarιnda ǵárezsizlikke degen xalιqlιq quwanιsh-qanaatlanιwshιlιqtι, biyǵárez jarqιn keleshekke bolǵan isenimdi bas ideyalιq ózek etip aldι. Sonlιqtan da olardιń qosιqlarιnda adamlardιń ózligin ańlaw, milliy maqtanιsh, ar-namıs, ótmishtegi milliy qádiriyatlarιmιzdι ulιǵlaw, ǵárezsizlikke degen bekkem isenim sezimleri kúshli ańlasιlιp turdι. Qullasι, bul jιllardaǵι poeziyada ǵárezsizlik, onιń xalqιmιzǵa, milletimizge tabιs etken baxιt, inamlarιn súwretlew birinshi jobaǵa qoyιla basladι hám ol tek ǵana lirikanιń emes, pútkil poeziyamιzdιń eń baslι temasιna aylandι. Ǵárezsizlik hám onιń sharapatι menen júzege kelgen sońǵι on jιllιqtaǵι jańalιqlar shayιrlarιmιzdan Bayniyaz Qayιpnazarov, Xojabek Seytov, Xalmurat Saparov, Qalιy Jumaniyazov, Tolιbay Qabulov, Jiyenbay Izbasqanov, Nábiyra Tóreshova, Gulnara Nurlepesova, Xalila Dáwletnazarov, Sharapatdin Ayapov, Minayxan Jumanazarova hám taǵι basqalardιń qosιqlarιnda yoshlι jιrlanιw taptι.
Jurtshιlιqqa óziniń «Aptaptιń ómiri», «Saratan», «Ayǵa qadalǵan oq» toplamlarι menen belgili bolιp qalǵan talantlι shayιr Baxtiyar Genjemuratov Ǵárezsizliktiń 20jιllιǵιna baylanιslι Ózbekstan Jazιwshιlar awqamι járiyalaǵan «Istiqlol tongi» konkursιnda «Modixan sózi, yaki Qιtay jipegine jazιlǵan bitig» tariyxιy poemasι ushιn ekinshi sιylιqtι, X.Saparov balalarǵa arnalǵan qosιqlarι ushιn xoshametlew sιylιǵιn jeńip alιwǵa miyasar boldι.
Bul shayιrlar óz qosιqlarιnda jańa ǵárezsizlik zamanιnιń baslanǵanιn, millet, xalιq qayta tuwιlιp atιrǵanlιǵιn, milliy oyanιw dáwiriniń kelgenligin, Ózbekstannιń, Qaraqalpaqstannιń abat hám azat Watan ekenligin jιrlap, xalιqtι Ǵárezsizliktiń qádirin biliwge, onι qorǵawǵa, bul ushιn hár bir adam birinshi gezekte Ǵárezsizlik ruwxιnda pákleniw, jańalanιw kerekligine, ǵárezsizlikke minnetdar bolιwǵa shaqιrdι.


«Shιnlιqqa úyrengen, shιnlιqtι sózler,
Mártlikke úyrengen mártlikti gózler,
Mártlerden úyrengen mártlermiz bizler,
Bizler minnetdarmιz ǵárezsizlikke»,


-dep jazdι bul haqqιnda «Ǵárezsizlikke» dep atalǵan qosιǵιnda Bayniyaz Qayιpnazarov.
Shayιrlarιmιz Ǵárezsizlik túsinigin Watan túsiniginiń simvolι sιpatιnda sezindi, bul eki túsinikti bir-birinen bólip alιp qaramadι. Olarǵa Prezidentimizdiń «Bul áziz Watan-bárshemizdiki» degen uranι yosh, ilham baǵιsh etti. Sonlιqtan da olar óz qosιqlarιnda biz Ullι Ózbekstannιń, Qaraqalpaqstannιń puqarasιmιz, biz Ózbekstanlιmιz, degen quwanιsh hám maqtanιsh sezimlerin barlιq nárselerden joqarι qoyιp jιrladι.
«Ana jurtιm,-Túrkistanιm,
Ózbekstan-mehribanιm,
Túbi tekles-tánim-janιm,
Qaraqalpaqstanιmsań,
Zawιqlι, sánli bostanιmsań»,


-dep jιrladι Xojabek Seytov «Ana jurtιm-dástanιmsań» dep atalǵan qosιǵιnda.
Ǵárezsizlik baǵιsh etken el-jurt haqqιndaǵι usιnday sezimler, Watanǵa bolǵan sap muhabbat, ondaǵι milletler ara tatιwlιq, doslιq temalarι Ibrayιm Yusupovtιń «Tιrnalar», «Mustaqilliq maydanιnan ótkende», «Tók tawιndaǵι oylar», Qalιy Jumaniyazovtιń «Ǵárezsiz ómirdiń dáwranι keldi», shayιr Marat Qarabaevtιń «Bayram keldi», T.Qabulovtιń «Bárekella, zamanιm», «Qaraqalpaqstan-ájayιp diyar», Gúlistan Mat`yakubovanιń «Ózbekstanιm», «Ózbekstanda», Sh.Ayapovtιń «Watan», H.Ayιmbetovtιń «Ózbekstan», Á.Ájiniyazovtιń «Ózbekstan-Watanιm meniń», N.Ámetovtιń «Áziz Watanιmsań, Ózbekstan» qosιqlarιnda da óziniń haqιyqιy kórkem sáwleleniwin taptι.
Álbette, bul qosιqlardιń ayιrιmlarι bálent-párwaz shaqιrιqlardan da qurι alaqan emes edi. Lekin, bul shaqιrιqlar shιn kewildiń shaqιrιǵι-Ǵárezsizliktiń qádirine jetiw haqqιndaǵι shaqιrιqlar edi. Sol ushιn da olar búgingi kúndi keshegi iskenjeli totalitar dáwirdiń waqιyalarι menen salιstιrιp jιrlawdι da hesh yadtan shιǵarmadι. Ǵárezsizlik basιp ótken bul qιyιn hám dańqlι joldι kórnekli shayιrιmιz Ibrayιm Yusupov óziniń «Mustakilliq maydanιnan ótkende» degen qosιǵιnda bιlayιnsha táripleydi`