Тема: Философские воззрения в древней Греции и Риме

Пифагорнинг ахлоқий ўгитлари

• Ҳар бир инсон қуйидаги қоидаларга амал қилиши керак:
• айёрликдан қоч,
• бадандан касални кесиб ташла,
• нодонликдан қалбни асра,
• қоринни дабдабапарастликдан асра,
• шаҳарга фитнани киритма,
• оилани жанжалдан сақла.

Элеатчилар

• Ксенофан, Парменид ва Зенон

• Худони инсонлар
• ўйлаб топишган

• Борлиқ мавжуд,
• йуқлик эса мавжуд эмас. .

• «Диалектика» маъноси
• Зеноннинг фикридан ички
• қарама-қаршиликни моҳирона
• топиб, ана шу қарама-
• қаршиликларни бартараф
• этишни тушунган.
• Аппориялар:
• Дихатомия.
• Ахиллес.
• Ёй.
• Стадион ёки стадий.

Ксенофан (эр. Авв. 570- 478 йй.)

• - «Худо табиатдир»;
• «бутун борлиқ, олам бирдир»;
• «бирлик худодир»;
• «худо шарсимон бўлиб, одамга қиёсий»;
• «у ақл, фикр ва азалий»;
• «бутун борлиқ бирликда ва ўзгармасликда, у ҳеч қачон туғилмаган, у азалий шарсимон кўринишда».
• «Агарда буқалар, отлар ва шерлар инсон каби ақлларига эга бўлганларида эди, унда инсонларга ўхшаб тасвирий санъат асарларини яратишлари мумкин эди. Отлар ўз худоларини отларта, буқалар эса худоларини буқаларга ўхшатиб чизардилар ҳамда уларнинг жисмий тузилишини ўзларининг жисмий тузилишларига ўхшатардилар».

Парменид (эр. авв. 540—480 йй.)

• Болиқ ҳаракатсиз бўлиб, йўқсизликнинг ўзи йўқ.
• «Фикр доимо жисм ҳақидаги фикрдир. Фикр ўз жисмидан (предметидан), яъни борлиғидан ажралган ҳолда бўлиши мумкин эмас. Фикр бу борлиқ демакдир. Борлиқ тўғрисида фикр юритар эканмиз, қандайдир мазмунда фикрнинг мавжуд эканлигини англаймиз. Йўқлик таърисидаги фикрнинг мавжудлиги ўзи борлиқдир, фикр мавжуд экан, демак, у борлиққа эга, ҳар ҳолда йўқлик тўғрисидаги фикр мавжудку!»
• Худолар ҳам ҳаракатсизликдадир. Улар шарсимон шаклда.
• Икки фалсафа бўлиб, бири – ҳақиқатга мос бўлса, иккинчиси –ақлга мос.