Тема: Философские воззрения в древней Греции и Риме



Download 5,96 Mb.
bet5/30
Sana01.06.2022
Hajmi5,96 Mb.
#624545
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30
Bog'liq
2–МАВЗУ

Қадимги Хитой

  • Биз Хитой деб атайдиган мамлакатни хитойликларнинг ўзлари гоҳ Чжуна Го (Ўрта подшолик), гоҳ Чжун кува ( Ўрта равнақ) деб ёки бирон сулола номи билан, масалан Цинь (Чин деган сўз хам худди ўшандан) деб атайдилар.
  • VI асрдан бошлаб Қадимги Ҳитойда илк фалсафий мактаблар ва турли йўналишлар вужудга кела бошлади.

  • Хитой фалсафасининг манбалари
  • “Билим даражасининг мумтоз китоблари”
  • “Ашулалар китоби” (эр. ол. XI-VI асрлар)
  • “Тарих китоби” (эр.ол. 1-нчи мингйилликнинг бошлари)
  • “Тартиб китоби” (эр.ол. IV-I асрлар)
  • “Ўзгаришлар китоби” (эр.ол. XII-VI асрлар)
  • “Баҳор ва куз китоби” (эр.ол. VII-IV асрлар)

“Ўзгаришлар китоби” нинг энг муҳим қисмларидан бири – Инь ва Ян унсурлари ҳақидаги таълимотдир.

  • “Ўзгаришлар китоби” нинг энг муҳим қисмларидан бири – Инь ва Ян унсурлари ҳақидаги таълимотдир.
  • Ян қандайдир фаол, барча нарсаларнинг ичига кириб борувчи, ашёларни билиш йўлини ёритувчи нарса сифатида ифода қилинади;
  • Инь учун кутиб турувчи фаолиятсизлик ўрин ажратилган, негаки, у қоронғилик ибтидосидир.

Инь ва Ян унсурлари ҳақидаги таълимотдир

  • Инь ва Ян унсурлари ҳақидаги таълимотдир
  • Инь ва Яннинг ҳаракати – 5 элементдан иборат бўлган ягона нарсада юз берадиган
  • ўзгаришларнинг диалектик ҳаракатидир.
  • Инь ва Яннинг ўзаро бир-бирига киришидан уларнинг ўзаро таъсирини акс эттирувчи бир қатор тушунчалар пайдо бўлади.

5 асосий элементнинг диалектик ҳаракати:

  • 5 асосий элементнинг диалектик ҳаракати:
  • олов - ҳаракат, энергия, иссиқлик, болиқ, ёнғин,руҳ; ер - марказ, сирт, тупроқ, мувозанат; металл - боѓланувчанлик, мутаносиблик, материя, шакл; сув - куч, зулмат, юмшоқлик, пассивлик; ёғоч – яшувчан
  • лик,маънавият,таранглик.
  • Хитой фалсафасининг «олтин даври»даги (эр.ав. VI-III асрлар) фалсафий йўналишлар
  • даосизм
  • конфуцийчилик
  • моизм
  • легизм
  • исмлар мактаби
  • инь-ян
  • Конфуций (эр.ол. 551-449 йй.) (Кун Фу-цзи –Кун -Устоз).
  • «Эскини баён қиламан ва янгини яратмайман»
  • “Шахс ўзи учун эмас, балки жамият учун шахсдир”
  • «Чуньцю» “Баҳор ва куз китоби”
  • «Жень» тушунчаси - «ўзига раво кўрмаган нарсани бошқаларга ҳам раво кўрма..»
  • “Ли” тушунчаси - тартиб, илоҳий мазмунга эга. Тартиб – инсоният жамоасининг энг олий, ҳаётий қадриятлардан биридир
  • Хань династияси (206 г. н. э- 220 г. н.э.) даврида конфуцийчилик Хитойнинг давлат дини мақомига эга бўлди
  • Оламни осмон бошқаради. Осмон иродаси-тақдирдир.
  • Конфуций таълимртидаги беш муқимлик ёки беш фазилат
  • бурчга содиқлик
  • тавфиқлилик
  • инсонпарварлик
  • ақлга мувофиқлик
  • ҳақиқатгўйлик
  • Конфуцийнинг беш алоқа қоидаси
  • жамиятдаги муносабатлар тизими
  • давлат билан фуқаролар
  • ота-оналар билан болалар
  • дўстлар
  • катталар билан кичиклар
  • эр ва хотин
  • «Халқни шафқат билан бошқариш ва халқ ичига хулқ-атвор қоидалари ёрдамида тартибни жорий қилиш»;
  • 2. «Осмон иродасидан қўрқиш» ва «ўлганлар руҳини ҳурмат билан ёдга олиш»;
  • 3. «Туғма билимларга эга бўлганлар» (мукаммал донишмандлар) ва «ўқиш-ўрганиш натижасида билимга эга бўлганлар» мавжудлигини тан олиш, яъни ўқиш-ўрганиш туфайли билимларни касб этиш имконияти борлиги ва таълим-тарбиянинг буюк ролини қайд этиш;
  • 4. «Олтин ўртамиёналик йўли», «икки қарама-қарши қиррани қўлда ушлаб, аммо халқ учун ўртачасидан фойдаланиш» қоидасини қўллаш, яъни қарама-қаршиликларни юмшатиш ва муросасозлик назариясига риоя этиш.
  • Конфуцийчиликнинг асосий ахлоқий-сиёсий қоидалари қуйидагилардан иборат эди:
  • «Исмларни тузатиш» тартиби
  • агар жамиятда «ҳукмдор ҳукмдор бўлмаса, хизматкор хизматкорлик қилмаса, ўғил ўғиллигини қилмаса», яъни шундай вазият вужудга келсаки, у «беш алоқа» талаб этган таълимот ташқарисига чиқса, воқейликни тузатиш, жумладан, куч ишлатиб бўлса ҳам тартибни жорий этиш заруриятини тан олиш лозим.
  • Конфуцийчилик
  • «Ли» - урф-одат ва маросимларга риоя этиш
  • «Инь» - ижобий ибтидо, «Ян» -салбий ибтидо
  • «Дао» - осмон, коинот йўли бўлиб, муайян тартиб ва қонунга биноан мавжуд
  • «Ци» - ахлоқий меъёрларни амалга ошириш
  • Анъанавий конфуцийчиликнинг асосий тушунчалари:
  • «И» - бурч, «Син» -самимийлик
  • «Чжен» - инсонпарварлик
  • Бу оқимнинг асосчиси бўлган Лао – Цзи ( милоддан аввалги 604 й.т)нинг хизматлари жуда улуғдир.
  • Даосизм (мил.авв.VI аср)
  • асосчиси Лао – Цзи
  • ( милоддан аввалги 604 й.т)
  • туман ёки газсимон ҳолатдаги
  • бошлангич материя- Ци
  • умумий қонун – Дао билан
  • биргаликда дунёнинг
  • асосини ташкил этади
  • Дао-дэ-цзи
  • “Тўғри йўл”
  • китоби
  • Ци туфайли 5 та моддий элемент
  • – ўт, сув, тупрок, ёгоч ва темир
  • Асосий тушунчаси
  • Инсоннинг мақсади
  • Дао
  • абадий ва мутлоқдир
  • Ян
  • (яхши, ёруғ)
  • Ин
  • (ёмон, қоронғу)
  • Дао билан
  • мулоқатда бўлиш
  • Даочилар
  • таълимотидаги
  • диалектиканинг
  • намоён бўлишидир
  • Даосизмнинг диққат марказида табиат, коинот ва инсон туради.
  • Аммо бу ибтидолар мантиқий - ақлий йўл билан эмас, балки мавжудлик табиатига тўғридан-тўғри кириб бориш ёрдамида билиб олинади.
  • Дунё ҳеч қандай сабабларсиз доимий ҳаракат ва ўзгаришда бўлиб, ривожланади, яшайди ва сиртқи таъсир натижасида эмас, балки ички сабаб натижасида вужудга келган.
  • Даосизм
  • ақидасига кўра, тафаккурнинг мақсади, инсонни табиат билан «қўшилиб кетиши» дадир, негаки, у унинг таркибий қисмидир.
  • Даосизм

Исмлар мактаби воқейликни тил ифодаси масалалари орқали ҳал қилишга йўналтирилган эди.

  • Исмлар мактаби воқейликни тил ифодаси масалалари орқали ҳал қилишга йўналтирилган эди.
  • У ашёлар муносабати ва шу муносабатларнинг ўзини тадқиқ этди, сўнгра эса ҳукмлар ва исмларнинг бир-бирига мувофиқ келишлигини текширди.

Моистлар мактаби ўз исмини унинг асосчиси Мо-цзи (эр.ол. 479-431) номидан олган.

  • Моистлар мактаби ўз исмини унинг асосчиси Мо-цзи (эр.ол. 479-431) номидан олган.
  • Унда асосий эътибор ижтимоий ахлоқ муаммоларига қаратилган.
  • Бу мактабда жисмоний меҳнат унинг тингловчиларининг тарбиялашнинг асосий воситаси ҳисобланган.
  • Унинг бутун маъноси умумий муҳаббат ғоялари, ўзаро манфаат ва муваффақият қозонмоқда ифодаланади.

Моистлар мактаби

  • Моистлар мактаби
  • Жамиятдаги барча одамлар учун мажбурият сифатида умумий ўзаро инсонпарварлик меъёри тавсия этилади, барча кишилар бир-бирларига фойда келтириш ҳақида ғамхўрлик қилишлари лозим.
  • Назарий тадқиқотлар-фойдасиз ортиқча ҳашамат; меҳнат фаолиятида кўзда тутилган амалий мақсадга мувофиқлик - заруриятдир.

Легизмнинг асосчиси Хань Фей-цзи (эр.ав. 233 й. вафот этган).

  • Легизмнинг асосчиси Хань Фей-цзи (эр.ав. 233 й. вафот этган).
  • Ўз эътиборини ижтимоий-сиёсий масалалар, ижтимоий назария ва давлат бошқаруви муаммоларига қаратган таълимотдир.

Download 5,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish