Тема: Философские воззрения в древней Греции и Риме

Ҳинд фалсафасининг асосий тушунчалари

• сансара
• мокша
• карма

• Қадимги Ҳинд фалсафий мактаблари икки гуруҳга бўлинади:

• астика

• настика

• “Веда” нинг муқаддаслигини тан олади

• Астика

• санкхья

• вайшешика

• ньяя

• миманса

• веданта

• йога

Санкхья

• таълим берадики, дунёнинг биринчи моддий сабаби бўлган –пракрити мавжуддир. Ҳис-туйғу орқали қабул қилинадиган пракритининг дунёвий мавжудотларга айланганлиги қуйидаги уч сифатий унсурлар таъсири остида рўй беради: ражас (интилиш), тамас (қоронғулик) ва саттва (ойдинлик).

Йога

• руҳий тушунчаларни тадқиқ қилиш ва амалий руҳий таълимга урғу беради;
• кўпинча илгари мавжуд бўлган турли тизимларнинг медитация (карахтлик) ҳолати ҳақидаги қоидалардан келиб чиқади.

Вайшешика

• доимий ўзгаришлар, абадий ва даврий пайдо бўлиш ва завол топиш жараёнлари мавжудлигига асосланади. Бироқ, бу жараёнда турғун унсур бўлган атом ҳам бор.

Ньяя

• мактаби Вайшешика билан чамбарчас боғланган бўлиб, унда асосий эътибор мантиқ ва билиш назарияси масалаларига қаратилади, жумладан, ҳис-туйғу ишончли, ҳақиқий билим воситаси бўлиб, хулосага олиб келади. Хулоса эса қиёс воситасида чиқарилади.

Миманса

• Бу таълимотга биноан сансара йўлидан қутилишнинг ягона чораси Ведалар нимадан таълим берган бўлса, ўшаларни изчил бажаришдир.

Веданта

• дунё барча нарсалар ундан келиб чиқадиган ягона воқейлик билан моддий кучларнинг ўзаро таъсирининг маҳсулидир, деб билувчи қоидани рад этади. У брахмани тан олиб, уни дунёнинг мутлақ руҳий моҳияти сифатида тушунади.