Тема: Философские воззрения в древней Греции и Риме

• Настика

• асосий уч мактабдан ташкил топган

• чарвака

• буддизм

• джайнизм

• Чорвака – локаята («чар» -4; «вак» —сўз) — моддиюнча фалсафий мактаб

• инсон тўрт моддий унсур (тупроқ, сув, олов ва ҳаво) дан ташкил топгандир

• Улар бир-бири билан қўшилиб бадан, ҳис-туйғу аъзоларини шакллантиради ва улар асосида руҳий ибтидо келиб чиқади.

• Инсонда унинг ўлимидан кейин қоладиган ҳеч нарса йўқ

• Худо йуқ, бу бир афсона.

Буддавийлик

• Диний – фалсафий таълимот сифатида Ҳиндистон шимолида эр.авв. VI асрнинг охири ва V асрнинг бошларида вужудга келган. Унинг асосчиси Сидхарта Гаутама (эр.ол. 583-483 йй.) эди. Кейинчалик уни Будда деб атадилар.

• Буддавийлик марказида тўрт ҳақиқат ётади

• 1. Туғилиш, касаллик, қарилик, ўлим, кўнгилсиз нарсалар билан тўқнашув ва ёқимли нарсалардан жудо бўлиш, орзудаги нарсага эришиб бўлмаслиги – буларнинг ҳаммаси жафо чекишга олиб келади.

• 2. Азоб-уқубатнинг сабаби қувонч ва эҳтирослар орқали ўзгаришларга, қайта туғилишга олиб борувчи иштиёқ (тришна)дир.

• 3. Азоб-уқубат сабабини бартараф қилиш ана шу иштиёққа барҳам беришда ётади.

• 4. Азоб-уқубатга чек қўйишга олиб бориладиган йўл нирвана ётади

• Хайрли саккиз ўлчовли йўл:

• тўғри сўзлаш

• тўғри қарор қабул қилиш

• тўғри ҳаётий йўл тутиш

• тўғри ҳукм юритиш

• тўғри ният

• тўғри орзу

• тўғри диққат-эътибор

• тўғри разм солмоқлик

Жайнистлар

• таълимоти саънавият (дуализм) ни эълон қилди. Инсон моҳияти икки хил моддий (аджива) ва руҳий (жива) бўлиб, уларни боғлаб турувчи ҳалқа нозик модда тариқасида тушуниладиган карма бўлиб, руҳни қўпол модда билан қўшилишига имкон беради.