Тема: Философские воззрения в древней Греции и Риме

Ўзининг илк босқичида ислом Макка ханифийлигининг мафкураси эди. VII-VIII асрлар орасида диний эътиқод масалалари бўйича муҳокама ва баҳс юритадиган биринчи илоҳиёт тўгараклари ва мактаблари пайдо бўла бошлади. Ирода эркинлиги ва тақдирга ишониш масаласи кескин баҳсларга сабаб бўлди. Қуръонда унга ҳам, бунга ҳам мувофиқ келадиган ва бундай фикрларни мустаҳкамлайдиган оятларни топиш мумкин эди.

• Ўзининг илк босқичида ислом Макка ханифийлигининг мафкураси эди. VII-VIII асрлар орасида диний эътиқод масалалари бўйича муҳокама ва баҳс юритадиган биринчи илоҳиёт тўгараклари ва мактаблари пайдо бўла бошлади. Ирода эркинлиги ва тақдирга ишониш масаласи кескин баҳсларга сабаб бўлди. Қуръонда унга ҳам, бунга ҳам мувофиқ келадиган ва бундай фикрларни мустаҳкамлайдиган оятларни топиш мумкин эди.

Бу масала бўйича баҳслар VII-IX асрлар давомида жабарийлар (арабча-жабария –мажбур қилиш, зўрлик, жабр), яъни инсоннинг барча хатти-ҳаракатлари унинг тақдирида азалдан белгилаб қўйилган деган фикр тарафдорлари билан қадарийлар (арабча-қадария-ҳокимият, яъни инсоннинг ўз хатти-ҳаракатлари устидан ҳокимияти) ўртасида олиб борилдики, улар фикрича, худо адолатли бўлиб, ёмонлик манбаи бўла олмаслиги туфайли, гуноҳли хатти-ҳаракатлар унинг томонидан олдиндан белгилаб қўйилиши мумкин эмас.

• Бу масала бўйича баҳслар VII-IX асрлар давомида жабарийлар (арабча-жабария –мажбур қилиш, зўрлик, жабр), яъни инсоннинг барча хатти-ҳаракатлари унинг тақдирида азалдан белгилаб қўйилган деган фикр тарафдорлари билан қадарийлар (арабча-қадария-ҳокимият, яъни инсоннинг ўз хатти-ҳаракатлари устидан ҳокимияти) ўртасида олиб борилдики, улар фикрича, худо адолатли бўлиб, ёмонлик манбаи бўла олмаслиги туфайли, гуноҳли хатти-ҳаракатлар унинг томонидан олдиндан белгилаб қўйилиши мумкин эмас.

• Ислом фалсафасининг асосий йўналишлари (VII-XI а.)

• Мутазилитлар мактаби (ажраб чиққанлар)

• Суфизм (тасаввуф)

• Мутакаллимлар мактаби

• Хасан ал-Басри (624-728), Васил ибн Ата (699-748), Бишер ибн ал-Мутамир (IX), Рашид ан-Насабури (XI)

• Зу-н Нун ал-Мисри (IX в.), Абу Язид (ум. 874 г.), Абу Халид ибн Мухаммад Газали (1059-1111 гг.), Ахмад Газали (XII в.)

• Абу Хасан ал-Ашари (874-933 гг.), Шахристани (XI в.), Насриддин ат-Туси (XIII в.), Абу Бакр ар-Рази (865-925 гг.)

• Илк ислом файласуфлари бўлиб, Оллоҳнинг ва дунёнинг моҳияти ҳақидаги таълимотларни ишлаб чиққанлар

• Дунёни тарк этиш ва ўзини Оллоҳга бағишлаш

• Калом илмига асос солдилар ва исломнинг диний ақидаларини ишлаб чиқдилар
• (“шарқ схоластикаси”)