Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Tuqım qaltashaları

(vesicula seminalis)
Tuqım qaltashaları uzınsha, ústi tegis emes qaltasha bolıp quwıqtıń astında tuqım shıǵarıw jolınıń sırtqı tárepinde turadı. Eger tuqım qaltasın orap turǵan sırtqı perde alıp taslansa, onıń uzınlıǵı 10-12 sm, eni bolsa 0,5-0,7 sm tútikshe formasına iye ekenligi belgili boladı. Uzınlıǵı 5 sm keńligi 2 sm, qalıńlıǵı 1 sm keletuǵın bul qaltashalar organizmniń basqa bólimindegi usıǵan uqsas qaltashalar sıyaqlı (mısalı
ót qalta) ayırım zatlardı zapasta saqlap turıw ushın xızmet etpey, ózi suyıqlıq isleydi. Qaltashalarda islengen suyıqlıq máyekten kiyatırǵan (sperma) tuqımǵa qosıladı.
Jańa tuwılǵan balalarda tuqım qaltashaları júdá kishi bolıwına qaramay, jaqsı rawajlanadı. Qaltashalar júdá biyikte qarın boslıǵında jaylasqan bolıp, hámme tárepinen qarın perde menen oralǵan boladı. 12-14 jasqa shekem qaltasha ásten rawajlanadı. 13-16 jasta kózge kórinerli túrde ósip baslaydı.

Tuqım dizimshesi

(ductus deferens)
Tuqım shıǵarıw jolı hám máyekti azıqlandırıwshı arteriyalar, sonday-aq olardan ketiwshi venalar, limfa tamırları hám nervlerdi tuqım fastsiyası orap turadı. Usı sanap ótilgen dúzilmeler jıyındısı tuqım dizimshesi dep ataladı. Fastsiya tómende máyektide qosıp oraydı. Sonıń ushın tuqım dizimshesi máyekten shat kanalınıń ishki shenberine shekem dawam etedi. Dizimshe shat kanalınan ótkennen keyin qarın boslıǵına shıǵadı. Onı payda etken tuqım shıǵarıw jolı, qan hám limfa tamırları, nervler bolsa ajıralıp, óz jolına ketedi. Demek, dizimshe qarın boslıǵında tamamlanadı.
Sonı aytıp ótiw kerek, tuqım dizimshesi, máyek qarın boslıǵınan (onıń qáliplesken jerinen) tuqımlıq qaltaǵa túskennen keyin payda boladı.

Erkeklik aǵzası

(Penis)
Erkeklik aǵzasınıń tiykarın úsh gewek dene payda etedi. Bulardan biri sidik shıǵarıw kanalın arqa tárepten oraǵan boladı. Qalǵan ekewi onıń ústinde qaptallasıp turadı. Gewek deneler tegis bulshıq et talshıqları hám elastik fibroz talalardan dúzilgen. Olardıń arasında júdá kóp úlken-kishi boslıqlar, ketekler boladı. Áne usı boslıqlar epiteliy menen qaplanǵan hám olar qan menen tolıp turadı. Sidik shıǵarıw kanalı átirapındaǵı gewek dene boslıqları bolsa júdá mayda hám tıǵız boladı. Sidik shıǵarıw kanalınıń arqa tárepinde jaylasqan gewek dene
prostata beziniń janınan piyaz sıyaqlı keńeyme menen baslanıp, aǵzanıń sırtqı ushına kelgende zamarrıqtıń basına usap keńeyedi. Onı erkeklik aǵzanıń bası dep ataydı. Ulıwma aǵzanıń shat súyegine jabısqan arqa bólimi onıń tamırı esaplanadı. Erkeklik aǵzanıń tamırı menen orta bólimi onıń denesi dep ataladı.
Sidik shıǵarıw kanalı aǵzanıń basına vertikal jaǵdaydaǵı jarıq túrinde ashıladı. Aǵza basınıń eki qaptal hám ústingi tárepine shıǵıp turǵan kóterińki qırǵaǵı aǵza basınıń tajı delinedi.
Erkeklik aǵzanıń terisi onıń bası tárepine jaqınlasqan sayın juqalasıp baradı hám aǵzanıń basına jetkennen keyin erkin qaplap turıwshı bólimine aylanadı.
Erkeklik aǵzanıń úlkeyiwi hám bosasıwı onıń gewek denelerine qannıń kóp yaki az keliwine baylanıslı boladı.
Jańa tuwılǵan balada erkeklik aǵzanıń uzınlıǵı 2-2.5 sm juwanlıǵı 1 sm basshası teri menen qaplanıp turǵan jaǵdayda boladı. 4 jasqa shekem erkeklik aǵzası jaqsı óspeydi. 7 jasta onıń uzınlıǵı 4,5 sm ge jetedi. Jas óspirimlik dáwirlerde erkeklik aǵzası dáslep uzınına, keyin bolsa enine ósedi.