Тема: Анатомия панинин классификациясы рауажланыу тарийхы хам уйрениу методы

Sidik shıǵarıw kanalı (urethra)

Erkek hám háyellerdiń sidik shıǵarıw kanalı hár túrli dúzilgen.
Erkeklerdiń sidik shıǵarıw kanalınıń úsh bólimi-1-prostata, 2-perde, hám 3- gewek dene bólimi ajıratıladı.
Erkeklerdiń sidik shıǵarıw kanalınıń uzınlıǵı 18-20 sm boladı. Háyellerde sidik shıǵarıw kanalı ádewir kelte, shama menen 3-4 sm boladı.

Sidik payda bolıw mexanizmi

Sidiktiń payda bolıwı jóninde bir neshe pikirler aytılǵan hám bir neshe teoriyalar jaratılǵan edi. Biraq bul teoriyalar jeterli dárejede dáliller menen tastıyıqlanbaǵanlıqtan biykar etiledi. I.P. Pavlovtıń 1883-jıldaǵı islegen ilimiy- izertlew jumısınıń ózi búyreklerdiń xızmetine tiyisli máselelerdi tekseriwde úlken áhmiyetke iye boldı. I.P.Pavlov haywan quwıǵın arqa diywalı menen birge kesip alıp, sidik jolınıń awzın qarın diywalına tigip qoydı. Bul operatsiyanı keyin ala
L.N. Orbeli jetilistirdi. Nátiyjede hár bir sidik jolınan shıqqan sidikti bólek-bólek toplaw múmkin boladı. Házirgi waqıtta kópshilik fiziologlar sidiktiń payda bolıwın eki fazaǵa bólinetuǵın protsess dep biledi.
Birinshi faza -filtratsiya fazası. Bul faza kapsulada iske asadı hám birlemshi sidiktiń payda bolıwı menen tamamlanadı.
Birlemshi sidik Malpigi topshasınıń kapillyarlarında kapsula boslıǵına filtratsiyalanadı. Birlemshi sidik filtrlenip ótiwi ushın tamırlardaǵı hám kapsuladaǵı basım bir-birinen parq etiwi kerek. Búyrek arteriyaları tuwrıdan-tuwrı qarın arteriyasınan baslanadı hám tamırlarǵa qan joqarı basım astında kiredi.
Sol sebepli Malpigi topshasında basım joqarıraq boladı.
Malpigi topshasındaǵı qan basımı sınap baǵanası esabı menen 70-90 mm ekenligi tekseriwde anıqlanǵan.
Organizmnen shıǵarıp taslanatuǵın sidik, kapsulalarda payda bolatuǵın birlemshi sidikten parqı sonda ol aqırǵı sidik dep ataladı. Aqırǵı sidik quramı boyınsha birlemshi sidikten úlken parq qıladı. Aqırǵı sidikte qant, aminokislotalar, hám ayırım duzlar bolmaydı, biraq basqa zatlar mısalı mochevinanıń kontsentratsiyası júdá joqarı boladı.
Sidik ekinshi fazada sonday ózgeredi, yaǵnıy birlemshi sidiktegi suw hám bazı bir quram bólekleri kanalshalarda jáne qanǵa sorıladı.
Sidik birinshi hám ekinshi tártiptegi burama kanalshalardan óter eken usı kanalshaladıń diywalın qaplawshı kletkalar suw, qant, aminokislotalardı hám bazı bir duzlardı qaytadan kúsh salıp sorıp aladı (reabsorbtsiya) birlemshi sidikten sorılǵan hámme zatlar burama kanalshalar átirapındaǵı kapillyarlardıń venoz bólimine ótedi. Mochevina, kreatin hám sulfatlar qaytadan sorılmaydı. Joqarıda aytılǵanday aqırǵı sidiktiń quramı birlemshi sidiktiń quramınan úlken parq qıladı. Aqırǵı sidikte qant, aminokislotalar bolmaydı as duzınıń kontsentratsiyası azayadı. Mochevinanıń kontsentratsiyası derlik 70 barabar asadı. Plazmadaǵı mochevina kontsentratsiyası 0,03 % bolsa, aqırǵı sidiktegi mochevina kontsentratsiyası 2% boladı.