Tema-1 «Salıqlar h’a’m salıqqa tartıw» arnawlı kursın oqıtıwdın’ za’ru’rligi, maqseti h’a’m wazıypaları O’zbekstan Respublikası salıq sisteması h’a’m salıq qatnasıqları subektlerinin’ h’uqıq h’a’m de minnetlemeleri. Rejesi

Fizikalıq ta’replerdin’ to’mendegi jer uchastkaları salıq salınatug’ın obekt esaplanadı:
- diyxan xojalıg’ın ju’rgiziw ushın miyras etip qaldıratug’ın o’mir boyı iyelik qılıwg’a berilgen jer uchastkaları;

• 
  jeke ta’rtipte u’y-jay qurılıs ushın miyras etip qaldıratug’ın o’mir boyı iyelik qılıwg’a berilgen jer uchaskaları;
  
• 
  xızmet babında nızam h’u’jjetlerine muwapıq berilgen chek jerler;
  
• 
  miyras boyınsha sawg’a kılınıwı h’a’m satıp alınıwı na’tiyjesinde u’y-jay, dala h’a’wli menen birgelikte iyelik qılıw h’uqıqına o’tken jer uchastkaları;
  
• 
  nızam h’u’jjetlerinde belgilengen ta’rtipte mu’lk sıpatında alıng’an jer uchastkaları;
  
• 
  isbilermenlik xızmetin ju’rgiziw ushın ba’rh’a paydalanıwg’a yamasa ijarag’a berilgen jer uchastkaları.
  

Salıq kodeksine muwapıq ko’shpes mu’lkke iye bolg’an h’uqıqlardı ma’mleket diziminen o’tkiziwdi a’melge asırıwshı organnın’ jer uchastkalarının’ maydanına tiyisli mag’lıwmatnamaları salıq salınatug’ın baza bolıp esaplanadı.
Fizikalıq ta’replerden o’ndiriletug’ın jer salıg’ı stavkaları O’zbekstan еспубликасвыRespublikası Prezidenti Qararı menen belgilenedi h’a’m salıq to’lewshilerge Finans Ministrligi, Ma’mleketlik Salıq komiteti h’a’m onın’ to’mengi organları ta’repinen belgilengen ta’rtipte xabar qılınadı.
Berilgen jerlerden eki jıl dawamında paydalanbag’an fizikalıq ta’replerden jer salıg’ı u’sh ese mug’darda o’ndiriledi.
Fizikalıq ta’replerge isbilermenlik xızmeti ushın berilgen jer uchastkalarınan salıq ka’rxanalar h’a’m sho’lkemler ushın tastıyıqlang’an stavkalar boyınsha o’ndiriledi. Fizikalıq ta’repler ushın jer salıg’ın esaplap shıg’arıw du’kanlar, asxanalar, ustaxanalar h’a’m isbilermenlik xızmetinde paydalanılatug’ın basqa obektler ushın paydalanılatug’ın jer uchastkaları ushın a’melge asırıladı.
Salıq Kodeksine muwapıq to’mendegi fizikalıq ta’repler jer salıg’ınan azat etiledi:

• 
  jaylaw sharwashılıg’ının’ shopanları, jılqı (at) bag’ıwshıları, mexanizatorları, veterinar vrachları h’a’m texnikleri, basqa qa’nigeleri h’a’m jumısshıları;
  
• 
  «O’zbekstan qah’armanı» Sovet awqamının’ qah’armanı, Miynet qah’armanı sıylıqlarına iye bolg’an shaxslar, u’shinshi da’rejeli Shuh’rat ordeni menen sıylıqlang’anlar, 1941-1945 jıllardag’ı urıs mayıpları h’a’m qatnasıwshıları;
  
• 
  xızmette Afganstan Respublikasında h’a’m jawınger h’a’reketler alıp barılg’an basqa ma’mleketlerde waqtınsha bolg’an otryadlardın’ sheklengen kontinenti quramında o’tken a’skeriy xızmetkerler h’a’m de oqıw h’a’m sınaq jıyınlarına shaqırılg’an a’skeriy xızmetke ma’jbu’rler;
  
• 
  h’aqıyqıy mu’ddetli a’skeriy xızmetke shakırılg’an a’skeriy xızmetkerlerdin’ semyaları xızmet mu’ddetinde;
  
• 
  I h’a’m II gruppa mayıpları;
  
• 
  jalg’ız pensionerler. Salıq salıw maqsetleri ushın jalg’ız pensionerler degende bir o’zi yamasa jası jetpegen balaları yamasa mayıp balası menen birgelikte bo’lek u’yde, kvartira yamasa jataqxanada jasaytug’ın pensionerler tu’siniledi.
  
• 
  bag’ıwshısın jog’altqan ko’p balalı semyalar. Salıq salıw maqsetleri ushın bag’ıwshısın jog’altqan ko’p balalı semyalar degende ata-anadan biri yamasa ekewi de o’lgen h’a’m de semyada 16 jasqa shekemgi bes h’a’m onnan da artıq balaları bar bolg’an semyalar tu’siniledi;
  
• 
  Chernobıl AES dag’ı apatshılıq aqıbetlerin saplastırıwg’a katnasqan shaxslar;
  
• 
  ko’shirip keltirilgen puxaralar kelip jaylasqan jer uchastkaları boyınsha jer uchastkaları berilgen waqıttan baslap bes jılg’a;
  
• 
  ayrıqsha (jeke) pensiya tayınlang’an shaxslar;
  

Joqarıda ko’rsetilgen jen’illikler jer uchastkaları jeke ta’rtipte u’y-jay qurılısı h’a’m jeke ja’rdemshi xojalıq (diyxan xojalıg’ı) ju’rgiziw ushın nızam h’u’jjetlerinde na’zerde tutılg’an normativ shen’berinde usınılg’an fizikalıq ta’replerge engiziledi.
Jer salıg’ı to’lenbeytug’ın jer uchastkalarının’ maydanları jer uchastkası h’uqıqtı tastıyıqlaytug’ın h’u’jjetlerge qarap qabıllanadı.
Jen’illik h’uqıqı jer salıg’ın to’lewden azat etilgen ta’repler jasaytug’ın h’a’m birgelikte xojalıq ju’rgizetug’ın pu’tin semyag’a usınıladı.
Fizikalıq ta’repler ushın jer salıg’ın ma’mleketlik salıq organlarının’ xızmetkerleri (jumısshı) esaplap shıg’aradı. Ma’mleketlik salıq xızmeti organları jer uchastkalarının’ mu’lk iyeleri, jer iyeleri, jerden paydalanıwshılar yamasa ijarashılar bolg’an fizikalıq ta’replerdin’ esap-sanag’ın udayı ju’rgizedi.
Diyxan xojalıqları (yuridikalıq ta’repti du’zbegenleri) esaplap jazılg’an jer salıg’ı ulıwmalıq summasının’ 95% byudjetke h’a’m 5% diyxan h’a’m fermer xojalıqların qollap-quwatlaw fondına to’leydi.
Bul qatnas penen ma’mleketlik salıq organları diyxan xojalıqlarına jazılatug’ın to’lew xabarnamalarında byudjetke to’lenetug’ın jer salıg’ı summasın ayrıqsha ko’rsetedi.
Salıq to’leniwi xaqqındag’ı to’lew xabarnamaları fizikalıq ta’replerge ma’mleketlik salıq organları ta’repinen h’a’r jılı sol jıldın’ may ayının’ birinshi sa’nesinen keshiktirmey tapsıradı.
Jer uchastkalarının’ maydanı o’zgergende h’a’m jıl dawamında jen’illik h’uqıkı payda bolg’anda yamasa biykar kılıng’anda ma’mleketlik salıq organları bir ay dawamında salıqtı qayta esap-sanaq ju’rgiziwi h’a’m salıq to’lewshige to’lew mu’ddetleri o’zgergenligin esapqa alg’an xalda jan’a yamasa qosımsha to’lew xabarnamasın usınıwları sha’rt.
Fizikalıq tareplerge qala h’a’m rayonlarda jeke ta’rtipte u’y-jay kurıw ushın berilgen jer uchastkalarının’ maydanları jeke ta’rtiptegi u’y-jaylardı esapqa alıw h’a’m qadag’alaw qala h’a’m rayon basqarması yamasa o’ndiris u’y-jay inspektsiyasının’ bar materialları boyınsha esapqa alınıp, h’a’r jılı naturada anıqlastırıladı.
Fizikalıq tareplerge awıllıq jerlerde jeke ja’rdemshi xojalıq (diyxan xojalıg’ı) ju’rgiziw ushın berilgen jer uchastkaları qosımsha jerlerden h’a’m ja’ma’a’t jerlerinde qosımsha jerler maydanı jer kadastrı mag’lıwmatları boyınsha qabıl qılınıp, ju’z bergen o’zgerisler h’a’r jılı naturada anıqlastırıladı. Ja’ma’a’t jerlerinde qosımsha ajıratılg’an jer uchastkaları maydanı xojalıqlardın’ mag’lıwmatları boyınsha esapqa alınıp h’a’r jılı anıqlastırıladı.
Eger fizikalıq ta’rep jeke ta’rtipte u’y-jay kurılısı yamasa jeke ja’rdemshi xojalıq (diyxan xojalıg’ı) ju’rgiziw ushın berilgen jer uchastkasında isbilermenlik xızmeti menen shug’ıllansa yamasa jerden maqsetli paydalanıwdı o’zgertpesten o’z u’yin ofis sıpatında ra’smiylestirse, bunda onnan jer salıg’ı jeke ta’rtipte u’y-jay kurılısı yamasa diyxan xojalıg’ın ju’rgiziw ushın berilgen jerler ushın belgilengen stavkalar boyınsha o’ndiriledi.
Ko’p qabatlı turaq jaylarda jasaytug’ın fizikalıq ta’replerden jer salıg’ı o’ndirilmeydi. Ko’p qabatlı turaq jaylardın’ bir bo’leginen adamlardın’ jasawı menen baylanıslı bolmag’an maqsetlerde paydalanılg’anda belgilengen ta’rtipte bo’lmenin’ ulıwmalıq maydanınan kelip shıg’ıp, jer salıg’ının’ tiyisli bo’legi o’ndiriledi.
İyelik etiw h’uqıqı miyras boyınsha turaq jay, turaq emes imarat h’a’m qurılmalar, bag’ baqshası menen birge o’tken jer uchastkaları ushın jer salıg’ı miyrasxorlarınan, miyras qaldırıwshının’ salıq ma’jbu’riyatların esapqa alg’an h’alda o’ndiriledi.
Fizikalıq ta’repler esaplang’an jıllıq jer salıg’ın ten’ u’leslerde jılına eki mu’ddette 15 iyunnan –15 dekabrge shekem keshiktirmey to’lenedi. To’lengen salıq summası belgilengen ta’rtipte jergilikli byudjetke tu’sedi.
Jıl dawamında ajıratılg’an jer uchastkaları ushın salıq jer uchastkası ajıratılg’an aydan keyingi aydan baslap to’lenedi. Ma’selen juwapkerli h’a’kimiyat organının’ 15 sentyabrdegi kararı menen ka’rxanag’a jer ajıratılsa ol jer salıg’ın 1 oktyabrden baslap to’leydi.
Jer salıg’ın to’lewshi fizikalıq ta’repler ma’mleketlik salıq xızmeti organlarının’ qararları h’a’m olar mu’na’sip shaxslardın’ h’a’reketleri u’stinen ma’mleketlik salıq xızmetinin’ joqarı organları yamasa sudqa arız qılıw h’uqıqına iye ma’mleketlik salıq xızmeti organları salıqtın’ tuwrı esaplap shıg’arılıwı h’a’m o’z waqtında to’leniwi u’stinen belgilengen nızam h’u’jjetlerine muwapıq qadag’alawdı a’melge asıradı.