|
7.01.-diagramma. O’zbekstan Respublikası jer fondı h’a’m onın’ paydalanıwshılar ortasındag’ı bo’listiriliwi (mın’ g’a)
O’zbekstan Respublikasında ja’mi jer fondı 2004-jılda 44410,3 mın’ gektardı qurap, sonnan 57,8 protsenti awıl-xojalıg’ı tovar islep shıg’arıwshıları ixtiyarındag’ı jer maydanlarını tuwrı kelgen. Bul ko’rsetkish 9 2005-jılda 57,9, 2006-jılda 58,2 protsenti qurag’an.
Salıq nızamshılıg’ına muwapıq o’z menshiginde, iyeliginde yamasa paydalanıwında jer uchastkalarına iye bolg’an yuridikalıq ta’repler, sonnan O’zbekstan Respublikasının’ rezidentleri bolmag’anlar jer salıg’ının’ to’lewshileri bolıp esaplanadı.
Egerde salıqqa tartıwdın’ ayrıqsha ta’rtibi ornatılg’an yuridikalıq ta’repler (mikrofirma h’a’m kishi ka’rxanalar, sawda h’a’m ulıwma awqatlanıw ka’rxanaları, birden-bir jer salıg’ın to’lewshi awıl-xojalıq ka’rxanaları, isbilermenlik xızmetinin’ belgili salıq to’leniwi belgilengen yuridikalıq ta’repler, audio h’a’m video kassetalar, lazer disklerin islep shıg’ıw, jazıw, ko’beyttiriw h’a’m satıw xızmetini a’melge asırıwshı ka’rxanalar) h’a’mde kommertsiyalıq emes sho’lkemler tiykarg’ı xızmet tu’ri menen bir qatarda basqa xızmet tu’rleri menen shug’ıllansa, onda olar usı xızmette paydalanıp atırg’an jerleri ushın jer salıg’ının’ to’lewshileri esaplanadı.
Ko’shpes mu’lk ijarag’a berilgende ijarag’a beriwshi jer salıg’ının’ to’lewshisi esaplanadı. Nızam h’u’jjetlerine muwapıq jer uchastkaların ijarag’a alg’an yuridikalıq ta’repler (sawda ka’rxanalarınan tısqarı) jer salıg’ı ornına byudjetke ijara h’aqı to’leydi. İjara h’aqı ta’replerdin’ kelisiwine qarap belgilenedi, biraq bul h’aqı nızam h’u’jjetlerinde belgilengen jer salıg’ının’ bir stavkasınan kem h’a’m u’sh stavkasınan ko’p bolmawı, jerlerden awıl-xojalıq mu’ta’jlikleri ushın paydalınılg’an ta’g’dirde bolsa-bir stavkası mug’darın bolıwı tiyis.
Jer ijarashılardın’ esabı, ijarag’a alıng’an jer ushın ijara h’aqı esap-sanaqların usınıw, ijara h’aqını esaplap shıg’arıw h’a’m to’lew jer salıg’ı ushın belgilengen ta’rtipke muwapıq a’melge asırıladı.
Salıq kodeksine muwapıq mu’lk h’uqıqı, iyelik etiw h’uqıqı, paydalanıw h’uqıqı yamasa ijara h’uqıqı tiykarında yuridikalıq ta’replerde bolg’an jer uchastkaları salıq salıw obekti esaplanadı.
Salıq kodeksinin’ 280-statyasına muwapıq to’mendegilerge salıq salıw obekti sıpatında qaralmaydı:
- xalıq jasaw punktlerinin’ ulıwma paydalanıwdag’ı jerleri. Bular quramına maydanlar, ko’sheler, tar ko’sheler, tar ko’sheler jollar, suwg’arıw tarmag’ı, suw jag’alıg’ındag’ı jerleri h’a’m basqa usı sıyaqlı jerler;
-xalıqtın’ ma’deniy-turmıslıq mu’ta’jliklerin qanaatlandırıw h’a’m dem alıwı ushın paydalantug’ın jerler (terekzarlar, bag’lar, seyil ushın arnalg’an bag’lar, sonday-aq jap-salma tarmaqları iyelegen jerler);
-kommunal-turmıslıq jerler (qa’birstanlar, shıg’ındılardı za’rersizlendiriw h’a’m olardı utilizatsiya qılıw jerleri h’a’m basqa usı sıyaqlı jerler);
- zapas jerler.
Usı jer uchastkalarınan nızam h’u’jjetlerine muwapıq salıq salınbaytug’ın jer uchastkaları maydanların shegirip taslaw arqalı salıq salınatug’ın baza anıqlanadı.
Yuridikalıq ta’replerden alınatugın jer salıg’ı stavkaları O’zbekstan Respublikası Prezidenti qararı menen belgilenedi h’a’m salıq to’lewshilerge Finans ministrligi h’a’m Ma’mleketlik salıq komiteti h’a’m olardın’ to’mengi organları ta’repinen belgilengen ta’rtipte jetkiziledi.
Jer salıg’ı stavkaları (du’nya ju’zilik) praktikada qabıl qılıng’anınday, jer qunınan kelip shıg’ıp belgilenedi.
O’zbekstan Respublikasında jerdin’ bazar qunı turaqlı bolmag’anlıg’ı sebepli, 1 ga suwg’arılatug’ın jerden alınatug’ın diyxanshılıq jalpı o’nimnin’ ortasha qunınan kelip shıg’ıp, onı sha’rtli bah’alaw a’melge asırıladı.
Du’nya ju’zlik salıq praktikasında jer salıg’ı stavkaları tu’rli ma’mleketlerde tu’rlishe belgilenedi. Biraq ortasha jer qunının’ 5 protsentinen aspaydı. Salıq stavkaların belgilewde topıraq boniteti (sapası) esapqa alınadı.
Bunda jerdin’ ball boniteti qansha joqarı bolsa salıq stavkası h’a’m sonsha joqarı belgilenedi.
Awıl-xojalıq jerlerinin’ sapası jer uchastkası mu’lk iyeleri, jer iyesi jerden paydalanıwshının’ aybı menen to’menligi (boniteti pa’seyip ketken) ta’g’dirde, jer salıg’ı jerdin’ sapası to’menlegenge shekem belgilengen stavkalar boyınsha o’ndiriledi.
Yuridikalıq ta’repler paydalanatug’ın jerler (sonnan, jer salıg’ını to’lewden azat etilgen), ma’mleket h’a’kimiyatı jer uchastkaları ushın jer salıg’ı yuridikalıq ta’repler ushın 2,0 koefitsentin qollang’an h’alda to’lenedi.
Salıq Kodeksinin’ 238-statyasına muwapıq salıq salınbaytug’ın jer uchastkalarına to’mendegi jerler kiredi:
- ja’ma’a’t bag’shılıg’ı, ju’zimgershiligi h’a’m palızgershilik jerlerinin’, ja’ma’a’t garajlarının’ ulıwma paydalanıwdag’ı jerleri;
- ta’biyattı qorg’aw ushın a’h’miyetke iye bolg’an jerler;
- tariyxıy-ma’deniy a’h’miyetke iye bolg’an jerler;
- suw fondı jerleri;
-elektr uzatıw liniyaları, podstantsiyalar, ulıwma ma’mleketlik baylanıs liniyaları h’a’m olardın’ qurılmaları iyelegen jerler;
-ulıwmalıq paydalanıwdag’ı avtomobil jolları h’a’m olardın’ qurılmaları iyelegen jerler;
- temir jollardın’ ulıwmalıq tarmag’ı h’a’m olardın’ qurılmaları iyelegen jerler;
- ulıwmalıq paydalanıwdag’ı qalalıq elektr transportı jolları h’a’m metropoliten liniyaları h’a’m olardın’ qurılmaları iyelegen jerler.
-sport qurılmaları, stadionlar, sport maydanshaları, ju’ziw h’a’wizleri, sportın’ texnikalıq tu’rleri obektleri h’a’m basqa fizikalıq ta’rbiya-salamatlastırıw kompleksleri, analar h’a’m balalardın’ dem alıw h’a’m salamatlastırıw jayları, sanatoriy-kurortları h’a’m dem alıw u’yleri oqıw-shınıg’ıw bazaları iyelegen jerler;
- magistral suw trubaları, magistral kanalizatsiya kollektorları h’a’m olardın’ qurılmaları, sonday-ak suw ta’miynatı h’a’m tazalaw kurılmaları, tiyisli basqa obektler iyelegen jerler;
- magistral gaz h’a’m neft trubaları h’a’m olardın’ qurılmaları iyelegen jerler;
Do'stlaringiz bilan baham: |
