Технологияси

 
1-жадвал. Солинадиган ўғитлар йиллик нормаларидаги
NРКнинг нисбати 
Агротехника даражаси 
Сингдира
диган пастки 
қаватлари тўқ 
бўз ва ўтлоқ 
тупроқлар 
Тўқ-
ўтлоқ ва 
ўтлоқ 
ботқоқ 
тупроқлар 
70 см 
чуқурликда 
шағал қатламли 
бўз ва ўтлоқ 
тупроқлар 
Эскидан ҳайдалиб 
келинаѐтган ерлар, ўтрача 
агротехника ва ўғитлар 
нормасида 
1:1:0 
1:1,5:
0 
1:0,7:0,5 
Эскидан ҳайдалиб 
келинаѐтган ерлар, юқори 
агротехника ва ўғитлар 
нормасида 
1:1,5:0 
1:2,0:
0,75 
1:1:0,75 
Бедапоя ҳайдалгач, 1 
ва 2 йиллар 
1:1,5:1 
1:2:1 
1:1,5:1 
Ўғитлар нормаси тупроқ хоссаси, агротехника даражаси, режалаштирилган 
ҳосил миқдорига қараб белгиланади, қўлланиладиган агротехника даражаси қанча 
юқори ва ўғитлардан фойдаланиш шароити бирмунча қулай бўлса, ўғитлар нормаси 
шунча юқори бўлиши керак. 
Ўзбекистонда ҳар гектардан 150-200 центнер сабзавот ҳосили олиш учун 
гектарига 90-120 кг азот, 250-.300 ц. ҳосил учун - 120-150 кг азот, 400-500 ц ҳосил 
учун гектарига 180-200 кг азот солиш керак. Юқорида кўрсатилган нисбатларга 
қараб фосфор ва калийнинг миқдори белгиланади. 
Минерал ўғитлар органик ўғитлар билан бирга солинганда азотнинг йиллик 
нормаси тегишли даражада камайтирилади, фосфорнинг йиллик нормаси эса ерга 
солинаѐтган минерал ва органик формадаги ялпи азот миқдорига қараб аниқланади. 
Гўнг 
- асосий ўғит. У етарли миқдорда жамланмайди. Тўпланганларнинг кўп 
қисми кўчатхоналарни иситиш ва чириндили тувакчалар ясашга ишлатилади. Шунга 
кўра органик ўғитларнинг бошқа ресурсларидан (турларидан) фойдаланиш лозим. 
Ярим чириган қорамол гўнги кенг қўлланилиб, унинг таркибида 0,5 % азот, 0,2 % 
фосфор, 0,6 % калий ѐки 1 тоннасида 5 кг азот, 2 кг фосфор, 6 кг калий мавжуд. Бир 
гектар ҳайдаладиган ерни гўнг билан таъминлаш учун иккита қорамол сақлаш талаб 
этилади. 
Ўзбекистон сабзавотчилигида сидератлар-яшил ўғитлардан фойдаланиш 
истиқболи катта. Тупроқни органик моддалар, чиринди билан бойитиш мақсадида 

---

56 
турли экинлар (одатда оралиқ экинлар) рапс, перко, хантал, горох, шабдар, мош, 
вика, жавдар, тритикали, сули, арпа кабилар ўстирилади. Уларнинг ер устки 
қисмлари баҳорда гуллагач, ўриб олиниб молларга берилади ѐки ҳайдаб.майдаланиб 
тупроққа аралаштирилиб юборилади. 15-20 кун ўтгач асосий экинни экиш мумкин 
бўлади.