Technological solutions and innovative digital tools

International scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATION 
TECHNOLOGICAL SOLUTIONS AND INNOVATIVE DIGITAL TOOLS 
53 
http://interonconf.com
 
ҳужжатлар муҳокамаси порталига қўйилди. Ҳозирда ушбу қонун лойиҳаси муҳокамаси 
якунланди. 
Қонун лойиҳасида бирламчи ва иккиламчи бепул юридик ёрдам назарда 
тутилмоқда, бунда иккиламчи бепул юридик ёрдам фақат адвокатлар томонидан 
амалга оширилиши белгиланган. Қонун лойиҳасига кўра, Бепул юридик ёрдам 
кўрсатиш маркази адвокат бепул юридик ёрдам кўрсатишни истаган адвокат 
билангина шартнома тузади ва Реестрга киритади. Фзбекистон Республикаси Адлия 
вазирлиги ҳузуридаги Бепул юридик ёрдам маркази иккиламчи юридик ёрдам 
кўрсатиш билан боғлиқ фаолиятини мониторинг қилади. Қолаверса, Фзбекистон 
Республикаси Адвокатлар палатаси билан биргаликда иккиламчи юридик ёрдам 
кўрсатиш сифати мезонларини белгилайди. 
Қонун лойиҳасида қонунчиликда биринчи марта pro bono, яъни бепул ихтиёрий 
юридик ёрдам назарда тутилди. Унга кўра “Адвокат адвокатура ва адвокатлик 
фаолияти 
тўғрисидаги 
қонунчилик 
ҳужжатларида 
белгиланган 
адвокатлик 
фаолиятининг исталган тури бўйича бепул, беғараз, ихтиёрийлик асосида юридик 
ёрдам кўрсатишга ҳақли. Кўрсатиладиган бепул ихтиёрий юридик ёрдамнинг ҳажми 
бундай ёрдам кўрсатадиган шахслар томонидан мустақил белгиланади...” деб 
кўрсатилди. 
Қонун лойиҳасининг мазкур нормаси адвокатлар фаолиятида бепул юридик 
ёрдам кўрсатиш жараёнида вужудга келган муаммоларни бартараф этади деб 
ўйлаймиз. Амалиётда адвокатлар ижтимоий ҳимояга муҳтож шахсларга ёки 
қариндошларига жиноий, маъмурий, фуқаролик, иқтисодий ишларни юритиш 
жараёнларида бепул юридик ёрдам кўрсатиши учун тўсиқлар мавжуд бўлиб, агарда 
адвокат мазкур тоифадаги ишларда юқоридаги шахсларни қонуний ҳуқуқ ва 
манфаатларини ҳимоя қилиш учун иштирок этишни ҳоҳласа ордер тақдим этиши 
зарурати туғилади. Адвокатларнинг йиллик статистик маълумотларида эса адвокат 
томонидан сарф этилган ордер тайинлов асосидаги ёки битим (шартнома) асосида 
эканлиги қайд этилиши лозим. Бепул юридик ёрдам кўрсатилганда сарф этилган 
ордерни қайд этиш графаси мавжуд эмаслиги сабабли, ҳисобот якунида ордернинг 
умумий сарфида чалкашликлар юзага келади. Ордерлар сарфининг умумий ҳисоби 
баланс бермаганлиги сабабли, адвокат иш юритуви ҳужжатларини нотўғри юритган 
деб ҳисобланиб, интизомий иш қўзғатишга асос бўлар эди. Мазкур муаммо қонун 
лойиҳасидаги pro bono тушунчаси қўлланилиши тартиби белгиланиши билан барҳам 
топади деб ўйлаймиз. 
Қонун лойиҳасининг 18-моддасига кўра, “иккиламчи юридик ёрдам кам 
таъминланган ва руҳий ҳолати бузилган қуйидаги шахсларга кўрсатилади: фуқаролик 
ишлари бўйича даъвогар ва жавобгарга; маъмурий ишлар бўйича аризачига; маъмурий 
ҳуқуқбузарлик тўғрисидаги ишлар бўйича ҳуқуқбузар
шахсга
; жиноят ишлари 
бўйича 
гумон қилинувчи, айбланувчи, судланувчи ёки маҳкумга. 

---