Technological solutions and innovative digital tools

International scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATION 
TECHNOLOGICAL SOLUTIONS AND INNOVATIVE DIGITAL TOOLS 
13 
http://interonconf.com
 
3.
The law of the Republic of Uzbekistan “On education”. Article 16. - August 7, 2020. 
4.
Uzbek folk Proverbs. Uzbek folk art. Multi - volume - Tashkent: Publishing House of 
literature and art, 1989. - 512B 
5.
 
http://hudud24.uz/masofaviy-talimning-afzalligi-bu-tizimning-dunyoda-keng-
ommalashishiga-sabab-nima/
 

---

International scientific-online conference: INTELLECTUAL EDUCATION 
TECHNOLOGICAL SOLUTIONS AND INNOVATIVE DIGITAL TOOLS 
14 
http://interonconf.com
 
O’SPIRINLAR JINOYATCHILIGI MUAMMOSINING PSIXOLOGIK TAHLILI 
Shoyqulov Shohijahon Shomilovich. 
Qarshi davlat universiteti mustaqil tadqiqotchi. 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada o`spirinlarda jinoyatchilikni keltirib chiqaruvchi omillarni 
o`rganish va korreksiya qilishning psixologik mexanizmlari haqida fikrlar bildirib o`tilgan. 
Tayanch so`z va tushunchalar: 
funksional yoki xulq-atvorga to’g’ridan–to’g’ri (bevosita) 
ta’sir qiluvchi shaxslararo jarayonlar, agressiv xulq, longityud, tashqi va ichki shartlangan 
faoliyat, jinoyatning “sirli” motivi, jinoyatning “fazilatli” motivi, “ehtiyoj – shaxsiy 
ma’no - vaziyat”, “vaziyatga xos rivojlanuvchi motivatsiya”, kriminogen vaziyat,
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasining 2020-yil 10-
noyabrdagi “Yoshlar va voyaga yetmaganlar o‘rtasida jinoyatlar sodir etilishining oldini olish 
hamda huquqbuzarliklar profilaktikasi borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar 
to‘g‘risida”gi qaroriga ko’ra voyaga yetmaganlar huquqbuzarliklarning oldini olish
jinoyatchilik va jamiyatga qarshi boshqa xatti-harakatlarga qarshi kurashni 
kuchaytirishga qaratilgan aniq choralar belgilangan bo’lib, bu jinoyatchilikning oilaviy 
munosabatlar va shaxsning jamiyatdagi ijtimoiy munosabatlari tizimidagi o’zaro uzviy aloqasi 
doirasida o’rganishni taqozo etadi. Jinoyat qilishga moyilligi mavjud o`spirinlarning oila 
sharoiti o’rganilganda, ularning notinch oilada tarbiyalanganliklari tasdiqlangan. O`spirinlar 
jinoyatchiligining kelib chiqishiga aloqador oilaviy va ijtimoiy omillar muammosiga 
bag’ishlangan tadqiqotlarning tahlili ko’rsatishicha, ikki o’zaro bog’liq omil orasidagi;
a) funktsional yoki xulq atvorga to’g’ridan – to’g’ri (bevosita) ta’sir qiluvchi shaxslar aro 
jarayonlar;
b) bevosita ta’sir qiluvchi, o’zida oila tarkibi hamda hajmini mujassamlashtirgan tizimli 
jabhalarni ajratish mumkin. Ma’lumki har bir oilada bolalarni muayyan tarbiyalash 
usullarining o’ziga xosligi mavjud. Ushbu holatlarda ota – onalarning xulq atvori alohida o’rin 
tutadi va bu bolaning ijtimoiylashuviga ta’sir etadi. Mazkur holatda oiladagi tartib – intizom 
tadbirlari alohida ahamiyat kasb etadi. Masalan: jinoyatga moyilligi bor, tajovvuzkor xulqli 
farzandlari bor oilalardagi tarbiya usullari o’rganilganda, ota – onaning kayfiyatiga ko’ra, ko’p 
hollarda qattiq qo’llik, jazolash, ota – onalik mehrining “tansiq”ligini namoyon qilish kabilar 
qayd etilgan. Biroq bu g’ayriijtimoiy rivojlanishga sabab bo’luvchi tarbiya usullari haqiqiy 
baholash mezoni uchun to’liq asos bo’la olmaydi. Tarbiya ta’sirining uzluksizligi, usuli va 
uning mohiyati atrofdagi ma’lumotlarni umumlashtirib, ayrim yondashuvlarda jazo va 
rag’bat usullari samarali ekanligi kuch ishlatishdan ko’ra, kattalik mavqei kuchi, jismoniy 
kuch ishlatish yo’li bilan jazolash, tanqid va qo’rqitish, moddiy manfaatlardan mahrum qilish, 
mehr tanqisligi, jismoniy kuch ishlatmay turib bolasining xulq – atvori boshqalar uchun 
keltirishi mumkin bo’lgan zararni xaspo’shlash orqali tushuntirish kabilarning guvohi bo’lishi 

---