Тб ларда кредит операциялари ҳисоби ва аудити

2-БОБ БЎЙИЧА ХУЛОСА


1. Мижоз ссуда олиш учун банкка белгиланган тартибда ҳужжатлар пакетини расмийлаштириб топширганидан кейин кредит коммисиясининг қарорига кўра кредит берилади. Бунинг учун мижозга алоҳида ссуда ҳисобварағи очилади.
2. Кредитлаш операцияларининг ҳисобини юритиш учун тижорат банкларининг ҳисобварақлар режасида бир канча асосий ҳисобварақлар очилган. Булар: 12100 дан 13299 гача қисқа муддатли кредитлар, 14500 дан 15599 гача узоқ муддатли кредитлар ҳисобрақамлари мавжуд.
3.Муддати ўтган кредитлар бўйича фоизлар кўзда тутилмаган ҳолатлар ҳисобрақамида ҳисобга олиб борилади ва қарздор кредитни қайтараётганда фоизлар ҳам бирга ундириб олинади.
4.Ссуда ҳисобварақларнинг дебет томонида тегишли банк корхона, ташкилот, жисмоний шахсларга берилган қисқа муддатли кредитлар, кредит томонида уларнинг қайтарилиши акс этади. Юқоридаги ҳисобварақларнинг барчаси бир қатор суб ҳисобварақларни ўз ичига олиб, уларда муддатли, муддати ўтган, қайта кўрилаётган ссудалар бўйича алоҳида-алоҳида ҳисоб юритилади.
5.Банк мижозларини кредит олиш қобилияти хўжалик субъектлари томонидан кредитларни ўз вақтида ва тўлалигича қайтара олиш қобилияти ҳамда молиявий аҳволига бериладиган баҳодир.
6. Мижознинг кредит қобилиятини аниқловчи коэффицентлар топилгандан сўнг, унинг кредит бериш бўйича синфларга ажратилади.
7. Ссуда ҳисобварағи ҳам 20 та разрвддан иборат бўлиб, унинг ичида кредит олувчи корхонанинг хос рақами бўлиши лозим.
8. Кредит берилаётганда унинг суммаси пул ўтказилиши лозим бўлган мол сотувчи ёки хизмат кўрсатган корхона ҳисобварағига ўтказилади ёки нақд кўринишда берилади. Пул туширилиши лозим бўлган корхонага бошқа банк бўлими хизмат кўрсатса кредит суммаси ссуда бераётган банкнинг вакиллик ҳисобварағи орқали тегишли банкга ўтказилади.
9. Банк томонидан берилган кредит учун фоиз кўринишида даромад ҳисобланади.
10. Тижорат банки ўзи хизмат кўрсатаётган мижозлар фаолияти тўғрисида доимий ахборотга эга бўлиши, унинг кредит қобилиятини, тўлов интизоми аҳволини таҳлил қилиб бориши, яъни «маълумотлар банки»ни барпо этиши лозим.
10. Тижорат банки қарз бўйича эҳтимол тутилган йўқотишлар учун резерв барпо этиши шарт.
11. Тижорат банклари резерв ҳажмини ҳисобот ойининг ҳар биринчи куни учун амалдаги тартибга асосан ҳисоблаб чиқадилар.
12. Банк активларининг сифатини аниқлашга уларнинг кредит портфелини ўрнатилган меъёрлар асосида тавсифлаб чиқиш орқали эришилиши мумкин.
13. Зарарларни қоплаш захиралари ҳисобидан қопланган ишончсиз активларнинг ҳисоби “Кўзда тутилмаган ҳолатлар” ҳисобварағида юритилади.
14. Тижорат банклари ҳар йили мажбурий аудит текширувидан ўтказилади. Аудит текшируви халқаро аудит стандартлари асосида бажарилади.
15. Кредит операциялари аудитини ўтказишида ўзи тўплаган исботлари, одатда, иқтисодий субъект такдим этган маълумотлардан ишончлирок ҳисобланади.
16. Банк ҳар чоракда мижознинг кредит қобилиятини ҳисоблаб чиқиб қарз олувчи бўйича тутилган махсус йиғма - жилдда бу маълумотларни тўплаб боради.