Тб ларда кредит операциялари ҳисоби ва аудити

9-жадвал
Кредит операциялари аудити якуни бўйича меморандум¹²
Объект – Кредит операциялари
01,01,200х санага кредит счетлари бўйича сезиларли хатоликларнинг мавжуд эмаслиги
Керакли ишламлар
Дастурнинг бажарилиши учун керакли ишлар ҳажми ва тадбирлар бажарилди:
1. Кредит операциялари ва уларнинг қайтарилиши бўйича маълумотлар олинди
2. Кредитларни бериш бўйича тузилган шартномалардан танланма бўйича текширилди.
3. Керакли жадваллар тузилди.
Текшириш натижаси
Текшириш натижасида тафовут топилмади.
Асосий ахборотлар
Банкнинг шубҳали ва умидсиз кредитлари мавжуд эмас.
Барча қилинган ишлар натижалари ишчи ҳужжатларда мужассамлашган.
Ҳисоб сиёсати ва ҳуқуқий талаблар
Иш учун талаблар- Марказий банкнинг меъёрий ҳужжатлари ва Солик Кодекси

Таҳлил	UZS
Кредит оперциялари (турлари бўйича)
Жами

Изоҳлар
Тавсия қилинаётган проводкалар

	Дт .
		Кт.

Ҳужжатли маълумотлар ички, ташки ёки бир вақтнинг ўзида хам ички хам ташки бўлиши мумкин. Иқтисодий субъект ичида тайёрланган ва кайта ишланган ҳужжатлар ички ҳужжатлар дейилади. Аудиторлик фирмасининг ишончлилик даражаси ички назорат ҳужжатларининг тайёрланиши ва кайта ишланишига боглик. Ташки ҳужжатлар ички ҳужжатларга кура ишончли бўлади – учинчи шасларга, иқтисодий субъектларга учун тайёрланган ва уларга жунатилган ҳужжатлар.

Ҳужжатларни текширишдан мақсад, аудитор ҳужжатларнинг тўғрилигига ишонч ҳосил қилиши керак. Бунинг учун аудитор бухгалтерия ҳисобида акс эттирилган маълумотларнинг хакикийлигини ва мақсадга мувофиклигини тасдикловчи бирламчи ҳужжатларга эътиборни каратиши лозим.
Аналитик ишлар деганда аудитор томонидан олинган маълумотларни баҳолаш ва таҳлил қилиш, иқтисодий субъектнинг иқтисодий ва молиявий кўрсаткичларидаги ғайриоддий ва хато маълумотларни топиб, уларнинг келиб чиқиш сабабларини аниқлаш мақсадида изланиши тушунилади.
Банк ҳар чоракда мижознинг кредит қобилиятини ҳисоблаб чиқиб қарз олувчи бўйича тутилган махсус йиғма - жилдда бу маълумотларни тўплаб боради. Жойнинг ўзида бухгалтерия ҳисоби ва ҳисобот ишларининг аҳволи, баланс маълумотларининг тўғрилиги ва дебиторлик - кредиторлик қарзларининг ҳолати, шунингдек, банкка берилган гаров ҳолати текшириб турилади. Қарз олувчининг молиявий аҳволи ёмонлашган, у банк назоратидан бўйин товлаган, ҳисобот маълумотлари нотўғри олиб борилган, бухгалтерия ҳисоби ўз ҳолига ташлаб қўйилгани ҳоллари аниқланганда «Банклар ва банк фаолияти тўғрисида»ги қонунга мувофиқ, банк бундан буён кредит беришни тўхтатишга, ҳамда илгари берилган кредитларни таъминот сифатида қабул қилинган ва кредит шартномаси шартларида кўзда тутилган мажбуриятлар орқали қарз олувчининг ўз маблағлари ҳисобидан муддатидан олдин ундириб олишга ҳақли.
Гаров тўғрисидаги шартнома бўйича, банк гаровга қўйилган мулкни мустақил равишда сотиши мумкин. Гаров предмети аукцион орқали сотилади. Айни пайтда қарз олувчи банкка гаровга қўйилган мулк олдиндан маълум паст нархларда сотилиши учун жавобгарлик тўғрисида талаб қўйишга ҳақли. Агар аукцион бўлиб ўтмагани эълон қилинса, банк гаровга қўйилган мулкни дастлабки нархда ўз ихтиёрида қолдиришга ҳақли. Бунда, банк қонунга мувофиқ унинг талаблари олдида устунликка эга бўладиган даволарни қолдиришга мажбур.
Тижорат банкларининг кредит портфелининг сифатини яхшилаш мақсадида амалга оширилган ишлардан бири «Банклар ва банк фаолияти тўғрисида»ги қонун билан ҳаракатда бўлмаган ва ишончсиз кредитлар бўйича резервлар ташкил қилиш тўғрисида мажбуриятнинг банклар зиммасига юклатилишидир. Ссуда активларини таҳлил қилиш банкнинг кредит портфелининг сифати тўғрисида ахборот бериши мумкин. Банк кредитларининг умумий белгилари ва хусусиятларига қараб кредит портфелини таснифлаб, мумкин бўлган йуқотишларни қоплаш бўйича яратиш лозим бўлган резерв суммаси аниқланади. Бизнинг фикримизча йуқотишларни қоплаш учун зарур бўлган резерв миқдори қанча юқори бўлса, бу банкнинг молиявий аҳволида камчиликлар борлигидан далолат беради. Шунинг учун банкларнинг портфель активларининг сифатини баҳолашда йуқотишларни қоплаш учун ташкил қилинган резерв банкнинг устав ва резерв капиталларига нисбатини белгилаб берувчи кўрсаткични ҳисоблаш зарур. Шу нисбат асосида тижорат банки активлар портфелининг сифатига рейтинг шкаласи бўйича «кучли»дан «қониқарсиз»гача баҳо бериш мумкин.