Таянч сўз ва атамалар

1. 
   Мавзу: Психология фанининг предмети ва ривожланиш тарихи
   

Режа:

1. 
   Психология табиий ва ижтимоий илмий фан сифатида
   
2. 
   Психология фанининг предмети ҳақидаги тасаввурлар тараққиётининг асосий босқичлари
   
3. 
   Психология ва илмий-техник тараққиёт
   

Таянч сўз ва атамалар
Психология, умумий психология, «псюхе», жон, руҳ, «логос», психика, инстинкт, хулқ-атвор.

Атрофимиздаги объектив олам турли фанларнинг ўрганиш объекти ва предмети бўлиб хизмат қилади, қайсилар орасида инсоннинг ҳаёт фаолиятида психологик фанлар алоҳида ўрин тутади. Реал дунёда ҳаққоний психикага эга ёки уни ташувчи барча нарса уларнинг объекти бўлиб хизмат қилади. Предмети эса – психика, унинг барча шакл ва фаолият кўринишлари: психиканинг юзага келиш қонуниятлари, шаклланиш, фаолият ва намоён бўлиш, ҳамда унинг айрим феноменларидир.

Психология юнон тилидан таржима қилинганда – таълимот, жон билим тўғрисида («псухе» – жон, руҳ ва «логос» – таълимот, илм) деган маънони англатади. Бу фан энг аввало инсон ва инсонларнинг турли хил ижтимоий гуруҳларининг психик ҳаёти ҳамда фаолияти қонуниятлари тўғрисидаги фандир. Психология фан сифатида психиканинг қонуниятларини ва механизмини, далилларини ўрганади (А.В.Петровский).

Психологиянинг предметини хар биримизнинг ташқи оламни ва ўз-ўзимизни билишимизнинг асосида ётган жараёнлар, ходисалар, ҳолатлар ва шаклланган ҳислатлар ташкил этади. Психология бўйича адабиётларда унинг предметини қисқача қилиб, психикадир, деб таъриф беришади. Психика — бу инсон руҳиятининг шундай ҳолати­ки, у ташқи оламни (ички руҳий оламни ҳам) онгли тарзда акс этишимизни, яъни билишимиз, англашимизни таъминлайди (В.Каримова).

Психологиянинг предмети аниқ бир шахс, унинг жамиятдаги ҳулқ-атвори ва турли ички кечинмалари, хулқ-атвори ва фаолиятларининг ўзига хос тарзда онг томонидан акс эттирилишидир, деб таърифлаш мумкин.
Психологиянинг объекти бўлиб нафақат одамлар, инсонлар балки олий ривожланишга эга ҳайвонлар ҳам хизмат қилади, уларнинг психик ҳаётини психологиянинг тармоқларидан зоопсихология ўрганади. Бироқ анъанавий равишда психологиянинг асосий объекти инсондир. Унда,

Психология–бу инсонларнинг турли ҳаёт ва фаолияти босқичларида ҳамда ҳар хил шароитларда уларнинг психикасини намаён бўлиши, ривожланиши, шаклланиши, фаолият ҳамда юзага келиш қонунияти тўғрисидаги фан.