Билиш назарияси: асосий муаммолари ва йўналишлари

5-мавзу. БИЛИШ НАЗАРИЯСИ: АСОСИЙ МУАММОЛАРИ ВА ЙЎНАЛИШЛАРИ.

РЕЖА:

• Билиш жараёнини фалсафий таҳлил этиш
• Билишнинг субъекти ва объекти.
• Билишнинг турлари.
• “Ҳақиқат” тушунчаси.
• Амалиёт - ҳақиқатнинг асосий мезони.
• Илмий билиш, унинг усуллари, асосий шакллари.
• Ижтимоий билиш.

«ГНОСЕОЛОГИЯ» - соф фалсафий категория. юнон. «gnosis» – билим, илм; «logos» – таълимот, фан сўзларидан келиб чиққан. «Билиш ҳақидаги таълимот (фан)». «Онг ҳақидаги таълимот (фан)»

ГНОСЕОЛОГИЯ ФАНИДА ЎРГАНИЛАДИ
инсоннинг дунёни билиш имконияти
инсоннинг ўзликни англаш жараёни
Билишнинг билмасликдан
билим сари юксалиши
билимлар табиати ва уларда акс этувчи
нарсаларнинг ўзаро нисбати

Гносеологиянинг асосий муаммоси: «Бизнинг барча билимларимиз тажрибада синалганми?»- деган масалани ечишдан иборат

РАЦИОНАЛИЗМ
ЭМПИРИЗМ
ГНОСЕОЛОГИЯ
инсонда туғма ғоялар, адолат,
инсонийлик, уйғунлик ғоялари
ва тажрибадан олиниши
мумкин бўлмаган бошқа ғоялар
мавжудлигидан келиб чиқади
инсон, инсоният шахсий ёки ижтимоий
тажрибага эга бўлгунга қадар
бирон-бир ғоя мавжуд бўлинишни
инкор этадилар
ФАЛСАФАДА ИДРОК ЭТИШ
ПЕРЦЕПЦИЯ
(лот.«perception» идрок этиш).
Ўзини қуршаган дунёдаги
нарсалар ва
ҳодисаларни сезгилар
орқали идрок этиш
АППЕРЦЕПЦИЯ
борлиқни ақл
билан англаш, билиш,
уларни
ғояларда ифодалаш
Демокрит - образ (эйдос)
Янги давр - сенсор сигналлар
Беркли - субъектнинг сезгилари
Лейбниц билиш - инсон туғма қобилияти
Макс, Авенариус - сезгиларнинг
Тежамли алоқаси