Tavakkalchilikni boshqarish

4.Ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish va tavakkalchilik
Ishlab chiqarish xarajatlari hajmini asossiz baholashda, o’ziga nisbatan raqib tashkilotlardagi ishlab chiqarish xarajatlari hajmini tahlil qilishga intilish lozim. Ayni paytda o’zining mahsulotini tannarxi, zaxira aborot bo’lmaganida, konkurent mahsulot tannarxini hisoblashda asos qilib olish mumkin. Bunday qiyosiy tahlil xarajatlar strukturasini umumiy hajmni tashkil etish darajasiga qarab, muhim bandlarga ajratib o’rganishdan boshlanadi.
SHuni ham nazardan tutmoq lozim, xarajatlar elementlari qatorida o’z manbaalari hisobidan va faqatgina import hisobidan tahminlanganlari bo’ladi. Import materiallar, energiya yoki mashina uskunalarni baholashda aniq qiymatni aniqlash valyuta kursidagi o’zgarishlar sababli o’ta qiyin. Importga olingan materiallar va boshqa resurslar uchun narxni shakllantirish uchun o’z materiallari va resurslariga narxni shakllantirishga nisbatan ko’p noaniq omillar tahsir ko’rsatadi.
Agar azaliy tahminotchi bilan raqobat hisobga olinsa, u holda xarajatlar nuqtai nazaridan raqobatlashuvchi ancha yaxshi holda, chunki u qulay yoki shunga yaqin darajada harakat qilmoqda deb tasavvur qilinsa to’g’ri bo’ladi. Kimki yangi bozorni egallamoqchi bo’lsa, qoidaga ko’ra raqobatbardoshlikni saqlab qolish uchun ishlab chiqarishni kichik hajmda boshlashi lozim bo’ladi. Narxlar shakllanishining kutilayotgan yo’nalishlari to’g’risida nafaqat qisqa muddatga, qolaversa ancha uzoq muddatga xabardor bolishi zarur. Uning yordamida raqobat qanday bo’lishini aniqlash mumkin, (qancha miqdorda mahsulotni asosiy tahminotchilar qanday baholarda sotishadi, baho darajasidagi o’zgarish va oborot hajmi orasida bog’lanish mavjudmi?) va nihoyat, raqib va o’z mahsulotlari sifati orasida qanday farq mavjud.
Maxsus adabiyotlarda tovarlar uchun narxlarni shaqllanishi tahlil qilinishida to’rta asosiy guruhga ajratiladi:

• 
  barqaror yoki kariyb barqaror narxlardagi mahsulotlar
  
• 
  qattiq to’lqinlanuvchi, va har xil yo’nalishli narxlardagi mahsulotlar;
  
• 
  doimo narxi ‘asayib boruvchi mahsulotlar;
  
• 
  uzoq muddat narxi doimo oshib boruvchi mahsulotlar (bu guruh tahlil qilishda ancha muhim urin to’tadi, chunki jahon savdosida uning ulushi hamma vaqt oshib boradi).
  

Baholar qanday muddatga barqaror bo’lishini va qachon uning yangisiga o’zgarishini dalilsiz baholash uchun bozor konhyunkturasi to’g’risida va texnik axborotlar zarur bo’ladi.