Tasviriy matn

T/R	SANA	MAVZU	TEZIS	UYGA VAZIFA
1	30.03.2020	Tasviriy matn	Bilib oling. Muayyan voqea-hodisa yoki narsa, shaxsni tasvirlash, tavsiflash, ta’riflash maqsadida tuzilgan matn tasviriy matn sanaladi. Tasviriy matn so‘zlashuv, badiiy asarlar va boshqa nutq shakllarida qo‘llanadi. 206-mashq. Matnni o‘qing va uning o‘ziga xosliklari haqida fikr yuriting. Yarim kecha bo‘lib qolgan, atrof jimjit. Faqat olislarda it uliydi. Ayvon to‘sinidagi uzun mixga ilig‘lik lampochka xira nur taratadi. Chiroq atrofida o‘ralashgan chivinlar bir zum tinmaydi. Hovlining yarmigacha tortib ekilgan qulupnay pushtalari orasida suv yaltiraydi. Onda-sonda rang olgan qulupnaylar ko‘zga tashlanib qoladi. Qayoqdandir shamol keldi. Hovli etagidagi yong‘oq shoxlari bir guvullab qo‘ydi. Shoikrom uyqu elita boshlagan ko‘zlari bilan o‘sha tomonga qaradi. (O‘.Hoshimov)	207-mashq
2	02.04.2020	Muhokama matni	Muayyan voqea-hodisa yoki narsa, shaxs haqida muhokama yuritish, mulohaza bildirish maqsadida tuzilgan matn muhokama matni sanaladi. Muhokama matni ko‘proq ilmiy asarlarda, shuningdek, badiiy, so‘zlashuv va boshqa nutq 214-mashq. Matnni o‘qing, johillikning nima ekanligi haqida mulohazalaringizni bildiring. Bir mashhur tabibdan so‘rabdilar: – Dunyoda eng og‘ir xastalik nedur? Tabib aytibdur: – Xastalikning yaxshi-yomoni bo‘lmaydi, ammo eng dahshatlisi johillikdir. Siz nima deysiz?	215-mashq
3	06.04.2020	Matn turlari	Matn tarkibidagi gaplar tuzilishiga ko‘ra sodda ham, qo‘shma ham bo‘laverishi mumkin. Ular mazmunan va mantiqan bir-biri bilan bog‘langan bo‘ladi. Muayyan so‘z va grammatik shakllar bu bog‘lanishni ko‘rsatib turadi. 201-mashq. Matnni ko‘chiring. Matndagi hikoya maqsadini izohlang Shundan keyin har kuni kelib, xabar olib turish odatim bo‘lib qoldi. Uni davolayotgan shifokorlar bilan uchrashib, ahvolidan xabar olib turdim, yaxshiroq qarashlarini iltimos qildim. Uch to‘rt kun o‘tgandan keyin o‘rnidan turib yuradigan bo‘ldi. Meni ko‘rganda, chehrasi ochilishini sezib, bir qadar sevinib qo‘ydim Kasalxona bog‘iga chiqib o‘tirib, ancha-muncha suhbatlashadigan bo‘lib qoldik. Oramizdagi rasmiy munosabat xiyla arib, qandaydir inoqlik paydo bo‘ldi. (U.Nazarov)	204-mashq
4	09.04.2020	Matn va gap	Matn tarkibidagi gaplar tuzilishiga ko‘ra sodda ham, qo‘shma ham bo‘laverishi mumkin. Ular mazmunan va mantiqan bir-biri bilan bog‘langan bo‘ladi. Muayyan so‘z va grammatik shakllar bu bog‘lanishni ko‘rsatib turadi.