Тасвирий матнда ҳодиса, нарса-буюм ёки кишиларнинг бадиий тасвири берилишини кўрсатиш керак. Мулоҳаза турдаги матнда

Компьютер хонасида 
Бизнинг мактабимизда компьютер хонаси бор. Биз ҳар куни дарсдан бўш пайтларимизда компьютер ўрганиш учун мана шу хонага борамиз. Компьютер ўқитувчимиз бизга ҳар томонлама ёрдам беради. Катта синф ўқувчилари эса ҳар бир дарсда компьютерда ишлайдилар.
Дарс жараёнида матн тузиш ва берилган матн устида ишлашни ҳар хил кўринишда ташкил қилиш мумкин. Масалан: дарсда «От» мавзуси ўтилгандан кейин ўқувчиларга «Алишер Навоий» мавзусида кичкина матн тузиш вазифаси топширилса, улар 15 дақиқа ичида мана шу мавзуга оид матн тузадилар, кейин уларга ана шу матндаги от туркумига оид сўзларни топиш вазифа қилиб топширилади. Ўқувчилар матн ичидаги Алишер Навоий, Ҳирот, Ғиёсиддин кичкина, шоир каби отларни аниқлашади. Бундай мавзудаги матнлар орқали бола ҳам тарихий шахслар ҳақида маълумотга эга бўлади, ҳам ўқувчининг ёзма нутқи ҳар жиҳатдан ўсади.
Бундан ташқари ҳар бир дарсда бир-бирига ҳеч кандай алоқаси йўқ бўлган 4-5 та сўз бериб, шу сўзлар асосида боғланишли матн тузиш вазифаси ўқувчиларга топширилиши мумкин. Ўқувчилар мана шу сўзлар асосида матн тузишади.
Тузилган матнда, албатта, узвий бир воқеа ифодаланиши ёки ҳикоя тасвирланиши керак.
Ёки ўқувчиларга бир-бирига умуман алоқаси бўлмаган 3-4 та сўз ёзиб берилади ва шу сўзлар асосида бирор воқеани ифода этадиган матн тузиш ва унга сарлавҳа топиш вазифаси топширилади. Бундай вазифани ҳам дарс давомида 10-15 дақиқа ичида бажариш мумкин. Масалан, тоғ, дада, ўқувчи каби сўзларни бериб, ўқувчиларга матн тузидириш мумкин. Ана шундай вазифани бажариш жараёнида ўқувчилар томонидан яратилган матнлардан намуналар:
1-ўқувчи:


Тоғда 

Менинг дадам шофёр бўлиб ишлайди. У ўз машинасида тоғдан тош олиб келади. Бир куни мен ҳам дадам билан тоққа бордим. Тоғни мазза қилиб томоша қилдим. Баҳор фаслида тог жуда ҳам чиройли бўлар экан. Тоққа қилган саёҳатимнинг таассуротларини келиб синфимиз ўқувчиларига айтиб бердим.
2 -ўқувчи:


Музқаймоқ 

Кеча якшанба бўлгани учун дадам билан шаҳарга бордик. Шаҳарни маза қилиб айландим, истироҳат боғини ҳам тамоша қилдим. Шаҳарга борганда ҳамиша музкаймоқ емасдан кайтмайман. Бу гал ҳам тўйгунимча едим Дадам қаршилик қилса ҳам яна иккитасини едим. Шундай қилиб, уйга келгандан кейин иситмам чиқиб, касал бўлиб қолдим. Натижада синфимиз ўқувчилари билан тоғ сайрига бора олмай қолдим. Энди бўлса ҳамма вақт катталарнинг айтганини қиламан, деб ўзимга сўз бердим.
Мана шундай матнлар ўқувчи болаларни ўйлашга ва чуқур фикр юритишга, ўзининг номаъқул хатти-ҳаракатларидан уялишга мажбур қилади. Шунга кўра дарс давомида ўқувчиларга ана шундай тарбиявий аҳамиятга молик матнлар туздириш мақсадга мувофиқдир. Жумладан, ўқувчиларга қуйидаги мавзудаги матнлар бериб, уларнинг фикрлаш қобилиятини дарс давомида синаб кўриш мумкин. Масалан, «Феъл» сўз туркумини ўтиб бўлгандан кейин ўқувчиларга «Анвар йиғлаб юборди…» мавзусида матн тузишни топшириш мумкин. Ана шу дарслар давомида ўқувчилар тузган матнлардан айрим намуналар:
1-ўқувчи: