Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

Fotografiya  (yorug ’lik bilan yozish)
  -   quyosh  nuri  bilan  kumush 
birikmalariga ta'sir etib,  shisha plastinka yoki fotoplyonkalarda tasvirlar 
hosil  qiladi.  Kumush  tuzlarining  quyoshda  qorayishini  alkimyogarlar 
ham  kuzatishgan  va  uni  havo  ta'siri  bilan  tushuntirishgan.  Faqatgina 
1727-yilda  Iogann  Genrix  Shulse,  kumush  xlorid  parchalanishining
372

---

sababi quyosh nuri ekanligini aniqlagan.  1802-yilda nemis fizigi Iogann 
Ritter  quyosh  spektrining  turli  qismlarining  kumush  xloridga  ta'sirini 
o'rganib,  ko'rish  diapazoni  pastki  qismida  (200-400  nm)  ul’trabi- 
nafsha  nurlarni  kashf  qilgan.  Fotografiyani  rivojlantirishda  fransuz 
fizigi J.N. Neps (1765-1833 yy.), rassom L.J.M. Dager (1787-1851  yy.), 
ingliz tadqiqotchisi U. Telbotlar (1800-1877 yy.)  o'z  hissalarini  qo'sh- 
dilar.  Fotokimyoviy  jarayonlami o'rganish davomida quyidagi qonuni- 
yatlar aniqlangan:
-  Teodor  Grotgus  (1818  y.)  va  amerikalik  Jon  Uilyam  Dreper 
(1843  y.)  fotokimyoning  1-qonuni: 
“faqatgina  yutilgan  yorug’lik
 
modda molekulalarinifaollashtirishi”ni
  kashf etishdi;
-  R.V.  Bunzen  va  N.E.  Rosko  1855-yilda: 
“fotokimyoviy  ta'sir
 
samaradorligi  yorug’lik  miqdori  (intensivligi)  va  yoritish  vaqti  (t,
 
sek.) ко 'paytmasiga bog ’liq ”
 ekanligini aniqladilar;
-  A.  Eynshteyn va I.  Shtark  1912-yilda 
“har  bir yutilgan foton
 
faqat bitta molekulanifaollashtirishini”
 hisoblab  ko'rsatdilar.
XX  asrda  fotokimyo 
yo'nalishida  akademik  A.N.  Terenin 
ko'plab  kimyoviy  jarayonlarning  yorug’lik  ta'sirida  borish  shart- 
sharoitlarini  o'rganib,  fotoionlanish  va  fotodissotsialanish  (1926  y.) 
hodisalarini  va  energiyaning  triplet-triplet  ko'chish  holatini  kashf 
etdi,  fotokimyo  jarayonlarini  o'rganishning  fotoelektron  spektros- 
kopiya usulini  (1961  y.) yaratdi,  va bir qator  qimmatli  ilmiy natija- 
larga erishdi.  Jonli tabiatda ko'p uchraydigan  va biotexnologik ishlab 
chiqarishda  keng  qo'llaniladigan 
biokataliz
  va 
fermentativ  kataliz
 
haqidagi  ma'lumotlami  tavsiya  etilgan  adabiyotlardan  qarashingiz 
mumkin.