Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

Ai> A2,  ...
B 1;  82,
367

---

Moddalaming 
1
  g-moli  to'la  yonganda  ajralib  chiqadigan 
issiqlik  miqdori  shu  moddaning 
yonish  issiqligi
  deb  ataladi. 
Moddalaming  yonish  issiqligi  ma'lum  miqdor  moddani  kalorimetrik 
bombada  yondirish 
orqali 
topiladi 
va  turli 
termokimyoviy 
hisoblashlarda qo'llaniladi. Bir  moddaning  turli  agregat  holatlarda  va 
kristallik modifikatsiyalarda bo'lishi, uning  ichki energiyasini turlicha 
bo'lishini  ta'minlaydi.  Bu  esa  issiqlik  effektida  o 'z  ifodasini  topadi. 
Shuning  uchun  termokimyoviy  tenglamalarda  moddalaming  agregat 
holatlari 
(g-gaz;  s  -suyuqlik;  q-qattiq)
  ko'rsatiladi. 
Shu  sababli,
qattiq moddaning erish issiqligi:
AHerish = AHi + (-ДН
2
)  ko'rinishida  ifodalanadi. 
AHi -  kristall panjarani buzish uchun sarf bo'lgan issiqlik;
ЛН
2
  -   gidratlanish  (sol’vatlanish)  energiyasi  yoki  erigan  modda  va 
erituvchi  molekulalari  orasida  kimyoviy  ta'sir  bo'lganda  ajralgan 
issiqlik miqdori, erituvchi va erigan moddaning tabiatiga bog’liq.
12.3. Kimyoviy  kinetika  asoslari
1863-yilda 
norvegiyalik 
kimyogarlar 
Kato 
Maksimilian
 
Guldberg
  (1836-1902  yy.)  va  P eter  Vaage 
(1833-1900  yy.)  o'z-o'zidan  boradigan  reak- 
siyalaming  sabablarini  ilmiy  asoslab  tushun- 
tirishga  urindilar.  Klod  Lui  Bertolle,  bu  olim- 
lardan  yarim  asr  ilgari  reaksiyaga  kirishuvchi 
moddalar massasi  uniflg yo'nalishini  belgilaydi 
degan  bo'lsa,  K.  Guldberg  va  P.  Vaage 
reaksiyaning  yo'nalishi 
reaksiyaga  kirisha- 
digan  har  bir  moddaning  hajm  birligidagi 
massasiga, ya'ni konsentratsiyasiga bog’liq deb 
tushuntirishdi.  Bundan tashqari har bir reaksiya 
uchun 
moyillik  koeffitsiyenti
  bo'lib,  u  reaksiya 
borishining  turli  omillarga  (reaksiyaga  kirishuvchi  moddalaming 
kimyoviy 
tabiati,  harorati  va  h.o.)  bog’liqligini  bildiradi.  Faraz 
qilamiz,  A  va  В  moddalar  o'zaro  reaksiyaga  kirishib,  С  va  D 
moddalami  hosil  qilsin,  aksincha  С  va  D  moddalar  esa  o'zaro 
reaksiyaga kirishib, A va V moddalarni hosil qilsin:

---

Bu  qaytar reaksiyaning  muvozanat  holati ychun  barcha  (А,  В,  С  va 
D)  moddalar  bo'lishi  shart.  Reaksiyaning  muvozanati  to 'g ’ri  va 
teskari  reaksiya tezliklari Vi  va V
2
  qiymati  bilan  aniqlanadi.  Agar A 
yoki  В  moddalardan  biri  (yoki  har  ikkalasi)  reaksiyaga  qo'shilsa,  Vi 
ortadi  va 
yangi  dinamik  muvozanat
  vujudga  keladi.  Agar  С  va  D 
konsentratsiyasi  oshsa,  V
2
  ortadi.  Agar  reaksiyaga  kirishuvchi 
moddalaming  miqdorini  ular  konsentratsiyasi  bilan  ifodalasak, 
reaksiya tezligi konsentratsiyaga to 'g ’ri proportsional bo'ladi: