Tasdiqlayman” yobib direktor o’rinbosari N. U. Xoliqova

Ibratli xikoyalar

Bir odam butun umr baxtli edi. U doimo kulimsirab yurar, xech kim, xech kachon G’amginligini kurmagan. Kimdir unga savol berdi:

• 
  Nega siz xech kachon G’amgin bulmaysiz? K,anday doimo xursand bulasiz? Baxtliligingizni siri nimada?
  

Bunga odam odaticha javob berardi:

• 
  K,achonlardir men G’amgin edim. Tusatdan xayolimga yalt etib fikr keldi: bu axir, MENING xayotim-ku! Xdmmasi TANLOVIMga boG’lik. Ushandan beri xar safar tongda uyg’Oniyotib uzimdan surayman: ”K,ani, bugun nimani tanlayman: G’amnimi yoki kuvonchnimi?” Men esa xar doim keyingisini tanlayman va baxtliman.
  

Bir kuni Sukrot odamlarga savol bilan murojaat kildi:

• 
  X,ayotda eng asosiy narsa nima?
  

X,ar kim uz tasavvuridagini suzlay ketdi.

Biri aytdi:

• 
  X,ayotda eng muximi - salomatlik.
  

Boshkasi dedi:

• 
  Eng asosiysi -kurkamlik, ayollarga yokish.
  

Uchinchisi aytdi:

Eng asosiysi - pul va jamiyatda yukori uringa ega bulish.

X,amma uz fikrini bayon kilgandan keyin, Sukrotdan surashdi:

• 
  Sen uzing bu tuG’rida nima uylaysan?
  

Sukrot javobdan oldin savol tashladi:

• 
  Aytganlaringizdan kaysisini eng muxim, deb xisoblaysiz? Tasavvur kiling, sizga xayotiy maslaxat kerak, kimga kuprok murojaat kilasiz? SoG’lom kishigami, kelishgangami, puldorgami yoki siz bu xayotda baxtli kishini ma’kul kurasizmi?
  

Barcha katnashchilar bir ovozdan xayotda baxtlidan maslaxat surashini bildirishdi. Sukrot xulosa kildi:

• 
  Xayotda eng asosiysi - baxt! Negaki, kishida aytganlaringizdan biri bulsa-yu, boshkasi bulmasa tukislik bulmaydi. Aksincha, ular kupincha yolG’iz bulishadi. Baxt - eng oliy ezgulikdir, unga intilish kerak.
  

Yulda turgan odam karshisidan kelayotgan dono kishidan suradi: “Xayot nima birodar?” U javob berdi: “ToG’dagi G’orlardan birida sirli kuduk bor, oldiga borib uz savolingni ber. Agar samimiy surasang, kuduk javob beradi”.

Odam tokka chikib G’ordan kudukni izladi. Oxiri, uni topdi, ustiga engashib suradi: “Xayot nima?” Lekin javob birgina sado edi. U savolini takrorladi: “Xayot nima?” Uch kecha-kunduz charchasa xam savol berishda davom etdi...

U sidkidildan surardi. Agar siz yillab bir ishga urinsangiz muvaffakiyat darrov buy bermaydi, fakat mujda beradi. Odam surashda davom etdi. Uch kunday keyin kuduk bu odamning samimiy ekanini, javob olmasdan ketmasligiga ishondi va aytdi:

• 
  Yaxshi, men senga xayot nimaligini aytaman. Eng yakin shaxarga tushgin, birinchi uch dukonga kir va kaytib kelgach, nimani kurganingni ayt.
  

Odam xayron buldi: “Bu kanaka javob buldi? Yaxshi, agar kuduk shunday desa, buni bajarish kerak”.

U shaxarga bordi, birinchi uch dukonga kirdi. Lekin ulardan xijil bulib chikdi. Birinchi dukonda bir necha kishi metaldan kilingan kandaydir narsalar bilan mashG’ul edi. Boshkasida kandaydir sim torlar tayyorlashar, uchinchi dukonda duradgorlar yoG’0chdan nimadir yasashardi.

U kudukka kaytib keldi-da unga aytdi:

• 
  Men u yerda buldim. Kurganlarim xayotmi? Sen nimani kuzda tutding?
  
• 
  Men senga yulni kursatdim, - javob berdi kuduk. - Sen undan ketding, kachondir kurganlaring mazmunini bilasan.
  

Odamning jaxli chikdi:

• 
  Aldov! Uch kun tuxtamasdan surab, nimaga erishdim?
  

U xafa bulib, iziga kaytdi. Kup yillar olam kezdi. K,andaydir 60g’ yonidan utayotgan edi. Tulin oy chikkan ajoyib kecha, kimdir sitrada musika chalardi. Odam maftun buldi, xayajonga tushdi. Xuddi oxangraboga tortilgandek, bokka ruxsat suramasdan kirdi va musikachi oldiga bordi. U butkul borlikni unutib kuy ijro etardi. Odam utirdi va tingladi. Oy nurida tebranayotgan torlarga bokdi. Avval u bunday asbobni kurmagandi. Tusatdan yodiga tushdi: kirgan dukonlarida ishchilar shunga uxshagan narsa ustida mexnat kilayotgandilar. Ular sitra yasashganini tushundi.

Odam irgib turdi va raksga tushdi. Musikachi uziga keldi va chalishdan tuxtadi. Lekin raksga tushayotgan odam tuxtay olmasdi.

• 
  Nima gap? - suradi musikachi. - Senga nima buldi?
  
• 
  Men angladim, - javob berdi odam. - Men uch dukonga kirgandim. Ularda bulaklari bor edi-yu, lekin sitra yuk edi. Men angladim: xayotda xamma narsa aloxida-aloxida mavjud, birgina uygunlik yetishmaydi. Kismlari birlashgach, soz yaraladi, undan esa ajib musika taraladi. Xudo bu dunyoga xech kimni kambagal yoki boy kilib junatmaydi. Xar kishi kiroldek tugiladi. Sizda uzingizga kerak bulgan barcha narsa bor. Lekin kuplar uziga nisor etilganlarni jamuljam etolmaydi va kashshoklikda yoinki, ma’naviy kurlikda kun kuradi. Akl xizmatkor, ong xujayin bulishi kerak va ushanda kismlardan asbob yaraladi va undan guzal musika okadi. Eng avval uz xayotingizdan sitra yasang, shunda siz kuy ila barchasidan forig bulib baxtga erishasiz. Tugilish va ulim doirasidan tashkarida bulasiz.
  
• 
  Sevgi kaerga ketadi? - deb suradi kichkintoy Baxt uz otasidan.
  
• 
  U vafot etadi, - javob berdi ota. - Odamlar, uzlari ega bulganlarni asramaydilar. SHunchaki sevishni bilmaydilar!
  

Kichkintoy Baxt uylanib koldi va dedi:

• 
  Katta bulay, odamlarga yordam beraman.
  

Yillar utdi. Baxt usib, voyaga yetdi. U uz va’dasi tugrisida eslar va kuchi boricha odamlarga yordam berishga urinar, lekin odamlar uni eshitmas edilar. Va asta-sekin Baxt kattadan kichik va nimjonga aylana boshladi. Oxiri u yukolib ketishdan kurkib uz dardiga davo topish uchun uzok safarga junadi. Baxt, xech kimni yulda uchratmay ancha yul yurdi. Axvoli mutlako yomon, xorigan, dam olish uchun tuxtadi. SHoxlari tarvakaylagan daraxtni tanlab, uning ostida yotdi. Endi mudragan xam edi, yakinlashayotgan kadam tovushlarini eshitdi.

Kuzini ochdi va kurdi: urmondan juldur kiygan va xassa ushlab munkillagan bir kampir kelayapti. Baxt unga peshvoz chikdi.

-Utiring, balkim charchagandirsiz. Siz dam olib, ovkatlanib kuch yigishingiz kerak.

Kampirning oyoklari darmonsizlanganidan chalishdi va u chimga deyarli kuladi. Bir oz dam olgach, Baxtga uz tarixini aytib berdi:

• 
  Juda achinarli, meni bunday munkillagan deb xisoblashsa chidolmayman, Men esa xali yoshman va ismim Sevgi.
  
• 
  Sizmisiz Sevgi?! - xayratlandi Baxt. - Lekin menga Sevgi dunyoda eng guzal deb aytishgan!
  

Sevgi unga dikkat bilan bokdi va suradi:

• 
  Ismingni ayt.
  
• 
  Baxt.
  
• 
  SHundaymi? Menga xam Baxt uktam bulishi kerak deb aytishgan.
  

U julduridan kuzgu oldi va Baxtga uzatdi. Baxt uz aksiga karab kattik yotladi. Sevgi yoniga utirdi va mexribonlik bilan kuchokladi:

• 
  Bizlar bilan bu yovuz odamlar va takdir nima kildilar-a?
  
• 
  Mayli, - dedi Sevgi. - Agar biz birga bulsak va bir birimizga G’amxurlik kilsak, tezda yosh va guzal bulamiz.
  

Va shu sershox daraxt tagida Sevgi va Baxt xech kachon ayrilmaslik tuG’risida ittifok tuzdilar. Ushandan beri kimningdir xayotidan Sevgi ketsa uning bilan birga Baxt xam ketadi, ular aloxida-aloxida bulishmaydi. Odamlar esa buni xozirgacha tushunmaydilar.

Dala chetida Sevgi va Ayrilik uy oldidagi yosh juftga zavklanib karab turishgan edi. Ayrilik Sevgiga aytdi: “Baxs boylaymanki, men ularni ayiraman!” Sevgi aytdi: “SHoshmagin, men ularning oldiga bir yakinlashay, keyin sen xoxlaganingcha ish tut. Lekin ushanda kuramiz, sen ularni ayira olasanmi?”

Ayrilik rozi buldi.

Sevgi yosh juftga yakinlashib, ularga sal tegdi, kuzlariga karadi va ular aro uchkun utganni kurdi. Sevgi nari ketdi va Ayrilikka aytdi: “Endi seni navbating”. Ayrilik aytdi: “Yuk, xozir men xech narsa kila olmayman, ularning kalblari sevgi bilan limmo-lim. Men keyinrok boraman”.

Vakt utdi. Ayrilik uyga karadi va chakalokli yosh onani, yonida otani kurdi. Ayrilik sevgi mavsumi utibdi, degan umidda uy ostonasiga kadam kuydi. Lekin er-xotinning kuzlariga karab, ularda Minnatdorchilikni kurdi va aytdi: “Men ularnikiga keyinrok kelarman.”

Vakt utdi. Ayrilik yana ularnikiga keldi - uyda bolalar shovkin kilar edi. Ishdan charchagan er keldi, onasi bolalarni tinchlantirdi. Ayrilik ularni ayirishiga ishonardi - Sevgi va Minnatdorchilik ularni tark etadigan vakt kelgan. Birok endi ular urnida uzaro Xurmat va Tushunishni kurdi. “Men boshka safar kelaman”, dedi Ayrilik yana.

Boshka safar kelganida kurdiki, bolalar endi voyaga yetgan, sochiga ok tushgan ota uz bolalariga nimanidir tushuntirayapti, xotini oshxonada taom tayyorlayapti. Ularning kuziga karadi va xafsalasi pir bulib, uf tortdi: ularda Ishonchni kurgan edi! “Men keyinrok kelaman”, dedi va chikdi.

Oradan yillar utib Ayrilik yana tanish uyga tashrif buyurdi. Xovlida nabiralar chopkillab yurishibdi, pech oldida G’amgin bulib, kari ayol utiribdi. Ayrilik uzicha uyladi: “Mening vaktim kelganga uxshaydi”. Kampirning kuzlariga karamokchi edi, lekin u turdi va uydan chikdi. Ayrilik uni orkasidan ergashdi. Oz vaktdan keyin kampir kabristonga bordi, kabr oldiga chukkaladi. Bu- erining kabri edi.

“Men kechikibman, - uyladi Ayrilik. - Vakt mening urnimga ishimni bajaribdi”. Lekin u kampirning yoti tula kuzlaridagi Xotirani kurdi va barcha xarakatlari zoe ketganini angladi.