“Tarix o’qitish metodikasi” bo’yicha tayyorlanadigan metodik qo’llanmaning taxminiy rejasi

2.  O'quvchilarni    predmetlararo    va    kurslararo    aloqalardan  

foydalanishlariga  zamin  bo'luvchi  tadbirlar  tizimini  qo'llash: 

-o'quvchilarni oldin  o'zlashtirgan  bilimlarini  eslashga  o'rgatish; 

-tarix  bilimlarini  turli  manbalaridan  olgan  bilimlari  bilan  umumlashtirgan  

holda  qo'llashni  talab  qiluvchi  predmetlararo  va kurslararo  muammoli  vaziyatni  

yaratish; 

-turli  tayyorgarlikka ega bo'lgan o'quvchilarning  predmetlararo aloqalar  va  

tarix  kurslaridan    integrasion    amaliy  topshiriqlarni    bajarish  bo'yicha    natijalarini 

baholashda  tabaqalashtirish jihatidan yondashish; 

-o'quvchilarning    predmetlararo,  predmet    ichidagi    va  tarixdan    kurslararo  

aloqalar    yuzasidan    umumiy    o'quv    va    predmet    bo'yicha   asosiy    ko'nikmalarni  

muntazam  ravishda  shakllantirib  borish; 

-tarixni  o'zaro  aloqadorlikda  o'rganishda  o'quvchilarning  yoshi, psixologik  

xususiyatiga    moslik    tamoyiliga    asoslanib,  yangi    o'quv-metodik    majmualar  

mazmuni  va  xarakteridan  kelib  chiqqan  holda  zaruriy  bog'lanishlarni  amalga  

oshirish. 

Umuman,  bu    sohadagi    pedagogik    amaliyotni    kuzatish    va    ilmiy  

tadqiqotlar    shuni    ko'rsatmoqdaki,  predmetlararo    va    kurslararo    aloqalardan  

muntazam    hamda    maqsadga   muvofiq    foydalanish  o'quvchilar    tarixiy    bilimlari  

uzviyligini    ta'minlab,  tarix    predmetining    ta'lim    beruvchi,  tarbiyalovchi    va  

rivojlantiruvchi  vazifalarini  to'laqonli  amalga  oshirishga  xizmat  qiladi. 

Bugunda    tarix  fanlari    dars  jarayonida  integratsion    yondoshishning    ko'p  

qirrali    tomonlaridan    foydalanilmoqda.  Shulardan  yana  biri    savol-javob    usulidir. 

Binobarin, test usulida bu metod  keng  qo`llanilmoqda va  variantlaridan  ayrimini 

na`muna sifatida keltiramiz : 

1. 

Zamonlar  bilan bog'liq yillar  aloqadorlik  tomonlarini  aniqlang ? 

2. 

G'arbiy  Yevropada  Buyuk    geografik    kashfiyotlar    boshlangan  

davrda  O'rta  Osiyo hududlarida  qanday  jarayon kuzatiladi? 

3. 

Abdullaxon  Buxoro  taxtiga  o'tirgan  yili  Angliya  tarixida  qanday  

voqea  bo'lib  o'tdi? 

---

 

37 

4. 

Tarixiy  atamalar  bir-biriga  mos  kelganligini  aniqlang?  (Yevropa  

davlatlar – Markaziy Osiyoning turli davrlarida qo'llangan atamalari) 

5. 

Bobur    Mirzo    Hindiston    taxtiga    o'tirgan  yilda  Turkiya    davlatida  

qanday  voqea  bo'lib o'tdi ? 

6. 

Alisher  Navoiy  vafotidan to'qqiz  yil  o'tgach  O'zbekiston  tarixida 

qaysi  sulolar  o'rtasida  jang  bo'lib  o'tdi, qaysi  shoh  o'ldirildi ? 

Tabiiyki, o`qituvchi  yuqorida  qayd  etilgan  tamoyillarni  mavzular  bo`yicha  

uning  mohiyatini  o`quvchilarga tushuntirib  berar   ekan, bevosita dars  jarayonida  

o`quvchilar    diqqat    e’tiborini    O`zbekistonda    borayotgan    islohotlar    va    bu  

islohotlarning yutuqlarini, jahon tan  olayotgan maqomini integratsion  usul  orqali  

tahliliy  tafakkur  etishi  talab  etiladi.  

Jahon    tarixining    qaysi    mavzusini    olmang,    undagi    tarixiylik    bevosita  

Vatanimiz    tarixi    bilan    ham    aloqadordir.  Demak,    tariximizni    jahon    xalqlari  

tarixiy    taraqqiyotidan    ajratgan  holda  o`rganib  bo`lmaydi.  Bunday  mantiqiy 

mushohada,  qiyosiy  tahlil  o`quvchilarning  jahon  davlatlari  taraqqiyotiga    tahliliy 

tafakkur qobiliyat  ko`nikmalarini  shakillantirishga  yordam  beradi. 

Yuqoridagilardan  kelib  chiqadiki, o'quvchi  nafaqat  o'z  Vatani  tarixi, balki  

Jahon  tarixi  voqea - hodisalarni  qiyosiy  tarzda  o'rganishga  muyassar  bo'ladi. U 

o`zini  o'rab  turgan kundalik  real  amaliy, hayotiy  misollar  asosida  aniq  faktlar  

vositasida  voqealikni  to'g'ri  anglay  olishiga  harakat qiladi. Ayni  paytda  voqea  

va hodisalarga o'z  munosabatini  bildirishda, Vatan  taraqqiyoti  yo'lida  o'z  orzu-

umidlarini  amalga  oshirish  va  hokazolarni  belgilashda muhim  o'rin  tutadi.       

 Demak,  ta`lim  jarayonini  integrasiyalash    o'quvchilar    dunyoqarashini  

shakllan-tirishda  va  ularning  mantiqiy  tafakkur  qobiliyatlarini    uzluksiz    rivoj-

lantirishda muhim ahamiyatga egadir.Prezidentimiz I.Karimov ta`kidlaganidek,“

Bir 

so‘z  bilan  aytganda,  xalqimizning  mustaqil  fikrlashi,  ma’naviy  olami,  ijtimoiy 

faolligi  o‘sib  borayotgani  barcha-barcha  yutuqlarimizning  poydevoriga,  kuch-

quvvatimiz manbaiga aylanayotganini sezish, ko‘rish qiyin emas”

1

.

 

                                                 

1

 Karimov I. A. “Inson  xotirasi - boqiy,  qadr – qimmati   ulug`”. “Xalq  so`zi” gazetasi  2012   

   yil , 9  may.    

---

 

38