“Tarix o’qitish metodikasi” bo’yicha tayyorlanadigan metodik qo’llanmaning taxminiy rejasi

integrasiya-bu  turli  bosqichda  o'rganiladigan kurslar mazmuni uzviyligiga  amal  

qilgan  holda; 

-gorizontal    integratsiya–predmetlararo    aloqani  amalga    oshirish,  tor  

mutaxassislik  darajasidagi  alohida  predmetlar  bo'yicha  bilim  va  ko'nikmalarni  

yaxlit professional bilim va ko'nikmalar tizimiga  aylantiruvchi  integrasiyalashdan  

iborat» 

3

. 

                                                 

1

   

Яворук О.А.. Функции  интегративных  курсов  при  обучении  учашихся основам   

    естественных  наук  в  школе. Наука и  школа, 2002,  № 1 стр. 56.   

2

    

Розова. М.А.Интегративные тенденции в современном  мире  и социальный прогресс.– 

    М.:Издательство Московского университета,1989.стр. 164.

 

3

    

Габова М. А. «Проблема  интеграции  в  рамках  подготовки  специалистов  в  системе 

    педагогический колледж-педагогический институт». Наука и школа.2003..№1.стр.58-60.

 

---

 

34 

Fikrimizcha, bu  muammoni  yuqorida ta'kidlaganidek, turli  darajada  ko'rib  

chiqish  muhim. Ya'ni: 

-bir    predmet    doirasida:    umumiy    o'rta    ta'lim    predmetining    ikki    paralel  

kursi-Jahon va O'zbekiston tarixini  uzviy  bog'lab, integrasion  yondashish  asosida; 

-tarixga    yaqin    bo'lgan    turdosh    predmetlar,  xususan,  ijtimoiy    fanlar  

doirasida:  «Davlat  va  huquq  asoslari»  «Milliy  istiqlol  g'oyasi  va  Ma'naviyat  

asoslari»  bilan  predmetlararo  aloqalarni  o'rnatish vositasida; 

-turli   o'quv  predmetlarni  ko'zda   tutish  asosida   o'quvchilarning  tayanch, 

o'quv-bilim  doirasidan  tashqariga  chiqishini  hisobga  olgan holda. 

Mazkur    muammo    yuzasidan    adabiyotlar    tahlili,  pedagogik    amaliyotning  

kuzatish  ta'lim  mazmunini  integrasiyalashni  turli  yo'nalish  va  darajada  amalga 

oshirish    mumkinligini    ko'rsatmoqda.  Jumladan,  birinchi    darajali    ta'lim  

mazmunining    integrasiyasida    didaktik    sintez    yoki    ko'plik    tomonidan    tan  

olingan  didaktik  birliklarni  yiriklashtirish  hisoblanadi.  

Mazkur    kurslararo    integrasiya    o'quv    materialini    ixchamlashtirish    va  

mujassamlashtirish  imkonini  berib, o'quvchilarni  ortiqcha  o'quv  yukidan  xolos  

etadi.  Binobarin,  hozirgi    vaqtda    5-sinfda    Jahon    va    O'zbekiston    tarixidan  

hikoyalar  kurslari  birlashtirilib, integrasion  tarzda  o'qitilayapti. 

Ikkinchi    darajali    ta'lim    mazmuni    integrasiyasida    har    ikkala    tarix  

kurslarining    tegishli    mavzularini    turli    metodik    shakl    va    usullar    vositasida, 

kurslararo  bog'lash  orqali  o'rganishdan  iborat.  

Uchinchi    yo'nalishdagi    integrasiyalash    esa    predmetlararo    aloqalarni  

yuqori  darajada  amalga  oshirishdir.  

O'qituvchilarning    dars    jarayonida    predmetlararo    va    kurslararo,  predmet  

ichidagi  aloqalarni  amalga  oshirishga  tayyorlashni, fikrimizcha, shartli   ravishda  

uch    bosqichda    bo'lish    mumkin:  birinchisi-tanishtirish,  ikkinchisi-bog'lanishi  

mumkin  bo'lgan  aloqalarni  rejalashtirish, uchinchisi-mazkur  aloqalarni  dars  va 

darsdan  tashqari  ishlarda  ro'yobga  chiqarish.  

Birinchi    navbatda,  metod  birlashmalari    a'zolari    tomonidan    bu    sohadagi  

DTS,  o'quv    darslari,  darslik    va    o'quv    qo'llanmalarining  mazmuni    chuqur  

---

 

35 

o'rganilib    chiqiladi.  Keyin    ulardagi    materialni    muammo    nuqtai    nazardan  

xarakteri, mantiqiy  bayoni, tarixiy  tushuncha  va   atamalar, savol  va   topshiriqlar  

tizimi,  illyustrasiyalar    va    hujjatlar,  xarita,  chizma,  jadvallar,  rasmlar    hamda  

boshqa    qo'shimcha    manbalar    o'rganilib,  bog'lanishi    mumkin    bo'lgan    aloqalar  

aniqlanadi. 

Ikkinchi    bosqichda    ushbu    aloqalar    tizimi    rejalashtiriladi.  Bunda  

maktabdagi    eng    ommaviy    reja    shakllaridan    biri    bo'lgan    taqvimiy    mavzuiy  

rejada  mazkur  bog'lanishlarga  alohida  bo'lim  ajratiladi. 

Ushbu    ishlarni    mashg'ulotlar    jarayonida    amalga    oshirish    uchun  

maqsadga    muvofiq,  metodik    usullar    tanlashni    taqozo    qiladi.  Buning    uchun  

dastavval    asosiy    maqsad    va    hal    etilishi    lozim    bo'lgan    vazifalar    aniqlanadi. 

Bular  esa  belgilangan  vazifalarga  erishishning  yaroqli  bo'lgan  umumiy  tarzdagi  

bir  guruh  metodlarini  yuzaga  keltiradi. So'ngra  bilish  jarayonini  maqbul  tarzda  

amalga  oshirish  imkonini  beruvchi  optimal  yo'llarini  tanlash  zarur  bo'ladi.Tarix  

ta'lim    integratsion    yondoshuvi  ko'p    jihatdan    o'qituvchi    hamda    o'quvchilarning  

ushbu    aloqalardan    foydalanishlariga    omil    bo'ladigan    metodik    shart-sharoit  

yaratuvchi  quyidagi  chora-tadbirlar  tizimini  amalga  oshirishga  bog'liqdir.